Milyonlarla yatırım alıb uğursuz olan startaplar - SƏHƏR OXUSU

Texnoloji startap ekosistemi daim yüksək risklərlə müşayiət olunur: milyonlarla dollar investisiya almaq bəzən uğur üçün kifayət etmir. Gələcəyə dair böyük vədlər, sürətli böyümə planları və VC kapitalı ilə dəstəklənən layihələrin bir çoxu nəticədə bağlanır, satılır və ya iflasa uğrayır.

Valyuta.az xəbər verir ki, bu yazıda ən tanınmış uğursuz startap nümunələrindən nələrin səhv getdiyini analiz edəcəyik. 

"Clinkle" – İspaniyada 30 milyon dollar, amma məhsul yox

"Clinkle" mobil ödəniş həlli kimi 2012-ci ildə böyük ümidlərlə quruldu və təxminən $30 milyon investisiya topladı. Lakin nəticədə komanda içi ixtişaşlar, məhsulun aydın olmayan dəyər təklifi və icra planının zəif olması şirkətin çökməsinə səbəb oldu. İşçilərin ayrılması və potensial alıcı axtarışları uğursuz qaldı. 

Səhv nüansı: Məhsul–bazar uyğunluğunun olmaması və komanda strukturunda qeyri‑sabitlik.

"Theranos" – 700 milyon dollar və elmi saxtakarlıq

"Theranos" 2000‑ci illərdə qısa qan analizini inqilabi şəkildə dəyişdirəcəyini iddia edərək $700M‑dan çox investor kapitalı topladı. Lakin qurulan texnologiyanın əsas iddiaları yanlış olduğu üzə çıxdı, tənzimləyici orqan problemləri və hüquqi çətinliklər şirkəti iflasa sürüklədi. 

Səhv nüansı: Texnologiya iddiası ilə reallıq arasında uçurum — və investorların texniki yoxlamadan imtina etməsi.

"Sprig" – 57 milyon dollar və rəqabət təzyiqi

Qida çatdırılması startapı "Sprig" , "Greylock Partners" və "Accel" kimi investorlarla birlikdə təxminən $57M topladı. Əməliyyatların mürəkkəbliyi və "Uber Eats" kimi böyük rəqiblərin təzyiqi nəticəsində şirkət 2017‑də fəaliyyətini dayandırdı. 

Səhv nüansı: Ağır əməliyyat strukturu + güclü rəqabət şəraitində müvəffəqiyyət əldə edə bilməmək.

"LightSail Energy" – 70 milyon dollar enerji texnologiyasında batdı

"LightSail Energy" kompress olunmuş hava enerji saxlama texnologiyası üçün $70M‑a qədər vəsait topladı, amma nəticədə texnologiyasını maliyyələşdirməkdə və komersiyalaşdırmaqda çətinliklərlə üzləşdi. Bazarda daha sərfəli litium‑ion batereyaların ortaya çıxması da əlavə təzyiq yaratdı və şirkət 2018‑də bağlandı. 

Səhv nüansı: Texnologiya riskləri və bazar şərtlərinin dəyişməsi — fiziki məhsul inkişafının çətinliyi.

"Webvan" və "Pets.com" – "Dot‑com" dövrü dərsləri (tarixi nümunələr)

Uğursuzluğa uğramış ən böyük VC işlərindən biri sayılan "Webvan" 800‑dən çox milyon dollar investisiya ilə onlayn ərzaq çatdırma biznesinə sərmayə qoydu, lakin yüksək xərclər və zəif ROI səbəbindən çökdü. Eyni şəkildə "Pets.com" da $50M‑dan çox yandıraraq 2001‑də fəaliyyətini dayandırdı. 

Səhv nüansı: Böyük xərclər, səhv iş modeli və gəlir gətirməyən strategiyalar.

Startap uğursuzluqlarının ümumi səbəbləri

Yuxarıdakı nümunələrdən çıxan ən əsas səbəblər aşağıdakılardır:

Məhsul–bazar uyğunluğunun olmaması

Bir çox startap ideyası həqiqətən mövcud real müştəri ehtiyacını ödəməyib və buna görə də bazar qəbulunu əldə edə bilməyib. 

Boom dövrü və kapital sərxoşluğu

2021–2022 investisiya “boomu”ndan sonra maliyyə sərfiyyatı sərbəst şəkildə artdı, lakin bu kapitalın optimallaşdırılması və dayanıqlı biznes modelinə çevrilməsi uğurla nəticələnmədi. 

İcra və komanda problemləri

Komanda strukturu, liderlik boşluqları və daxili qarşıdurmalar şirkət strategiyasını poza bilər — Clinkle bu baxımdan dramatik nümunədir. 

Bazar və texnoloji dəyişikliklər

Bəzən texnologiya hələ yetişməyib və bazar şərtləri sürətlə dəyişir; LightSail və dot‑com dövrü şirkətləri buna misaldır. 

Mayya Hüseynova