Saniyələr içində uğur və ya fiasko

Kamil Zeynalov
       “NEO Translations” MMC-nin direktoru

Sinxron tərcümə sanki sürət və dəqiqliyin bir rəqsi kimidir. Hər hərəkət, hər söz diqqətlə ölçülür. Məsələn, beynəlxalq bir konfransda bir an içində deyilən yanlış söz diplomatik gərginliyə səbəb ola bilər. 

Sinxron tərcümə nədir?

Sinxron tərcümə danışanın sözlərini real vaxt ərzində başqa dilə çevirmək sənətidir. Təsəvvür edin, tərcüməçi eyni anda həm dinləyir, həm anlayır, həm də danışır, nə qədər adam bunları eyni zamanda edə bilər? 2015-ci ildə G20 sammitində bir sinxron tərcüməçinin liderin zarafatını yanlış tərcümə etməsi qısa müddətli də olsa, anlaşılmazlığa səbəb olmuşdu.

Başqa bir hadisə: 2018-ci ildə Avropa İttifaqı görüşündə sinxron tərcüməçi iqtisadi bir termini dəqiq ifadə etmədi, iştirakçılar arasında böyük qarışıqlıq yarandı. Bu hallar tərcüməçinin sahə biliklərinin və mövzuya hazırlığının nə qədər vacib olduğunu bir daha göstərir.

Uğurlu sinxron tərcümə üçün nə tələb olunur?

Bu çətin və mühüm işin də bir sıra əsas elementləri var:

1.Əvvəlcədən hazırlıq. Tərcüməçi tədbirin gündəliyini, terminologiyasını və mövzusunu əvvəlcədən dərindən öyrənməlidir. Bu hazırlıq ona özünə inam verir və çətin anlarda belə doğru qərarlar verməyə kömək edir.
2.Konsentrasiya bacarığı: Tərcüməçi diqqətini bir neçə vəzifə arasında bölüşdürməlidir: dinləmək, anlamaq, tərcümə etmək. Bu, həm də yüksək dözümlülük tələb edir.
3.Texniki dəstək: Yüksək keyfiyyətli qulaqlıqlar, mikrofonlar və səs ötürülməsi avadanlıqları tərcüməçinin işini xeyli asanlaşdırır. Texniki problemlər diqqəti dağıda, bu da nəticədə səhvlərə yol aça bilər.

Sinxron tərcümə təzyiq altında mükəmməllik tələb edir. Peşəkar tərcüməçi danışıqların axıcılığını təmin edir. Bu sənət hörmətə layiqdir, çünki sinxron tərcümədə taleyi saniyələr həll edir.

Sizcə, süni intellekt gələcəkdə sinxron tərcüməçiləri tamamilə əvəz edə biləcəkmi, yoxsa insan faktoru həmişə vacib qalacaq? Fikirlər müxtəlif, iddialar fərqlidir. Mən deyərdim ki, sinxron tərcümədə insan faktoru hələ uzun müddət, bəlkə də həmişə öz aktuallığını qoruyub saxlayacaq.