Heç bir zəngin bunu etiraf etmir - Onları daha da zəngin edən proses

“McKinsey Global Institute”un araşdırmalarına əsasən, dünyadakı 600 trilyon dollarlıq sərvətin böyük hissəsi məhsuldarlıqla deyil, aktivlərin qiymət artımı ilə bağlıdır. Yəni iqtisadi artım tempindən daha sürətli bahalaşan daşınmaz əmlak və səhmlər kimi aktivlər əsasən çoxdan sərvətə sahib olan insanlara daha çox qazanc gətirir.

Bu misli görünməmiş sərvət yığımı acı bir reallığı ortaya qoyur: müasir sərvətin böyük hissəsi real iqtisadi fəaliyyətə deyil, süni şəkildə şişirdilmiş aktiv qiymətlərinə əsaslanır və bu, əsasən artıq böyük aktivlərə sahib olanlara xidmət edir.

GOBankingRates bu aktiv balonunun zənginləri necə daha da zəngin etdiyini və bunun adi insanlar üçün nə demək olduğunu izah edir:

Reallıqdan ayrılmış kağız sərvət

Dünya sərvəti tarixdə ilk dəfə 600 trilyon dollara çatıb. Lakin bu artım əsasən yeni qənaət və ya investisiyalar sayəsində deyil, borclanma ilə maliyyələşdirilən aktiv qiymətlərinin yüksəlməsi hesabına baş verib.

Tədqiqatlar narahatedici bir meyli ortaya çıxarır: 2000-ci ildən bu yana sərvətin 400 trilyon dollarlıq artımının üçdə birindən çoxu real iqtisadiyyatla bağlı olmayan “kağız qazanc” olub, təxminən 40%-i isə inflyasiyanın yığılmış təsiridir. Yəni cəmi 30%-i real iqtisadiyyata edilən yeni sərmayəni əks etdirir.

Başqa sözlə desək, hər 1 dollar investisiya 2 dollar borc yaradıb.

Sərvət bərabərsizliyi problemi

Qlobal sərvət rekord həddə çatsa da, onun bölgüsü hələ də kəskin qeyri-bərabərdir. Əhalinin ən varlı 1%-i ümumi sərvətin azı 20%-nə sahibdir. “Eulerpool”un “McKinsey” məlumatları əsasında apardığı təhlilə görə, bu konsentrasiya dərinləşməkdə davam edir: ABŞ-da ən varlı 1% vətəndaş ümumi sərvətin 35%-nə (ortalama 16.5 milyon dollar), Almaniyada isə 28%-nə (ortalama 9.1 milyon dollar) sahibdir.

Bu cəmləşmə ona görə baş verir ki, sərvət toplanması əsasən aktivlərə sahib olmaqla mümkün olur. Səhmlər, daşınmaz əmlak və digər dəyəri artan aktivlərə sahib olanlar real iqtisadi artımdan asılı olmayaraq sərvətlərini artırır, digərləri isə gəlirləri və qənaət vərdişləri yaxşı olsa belə, geridə qalırlar.

“Hər şey balonu” fenomeni

İqtisadçılar hazırkı vəziyyəti “hər şey balonu” kimi xarakterizə edirlər. Bu termin səhmlər, daşınmaz əmlak, istiqrazlar, bir çox xammal və kriptovalyutalar da daxil olmaqla müxtəlif aktivlərin qiymətlərinin şişirdilməsini əhatə edir. Bu balonun formalaşmasında ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi, Avropa Mərkəzi Bankı və Yaponiya Bankının illərlə apardığı monetar yumşalma siyasəti əsas rol oynayıb.

“Seeking Alpha”nın təhlilinə görə, ABŞ-da səhmlər və daşınmaz əmlak da daxil olmaqla bir çox aktivin qiyməti uzun müddət asan pul siyasəti və pul təklifinin artması nəticəsində qeyri-real həddə çatıb. Xüsusilə COVID-19 pandemiyası dövründə görülən tədbirlər inflyasiya və aktiv balonlarını eyni anda sürətləndirib.

Dörd mümkün ssenari

“McKinsey” bu misli görünməmiş sərvət yığımı ilə bağlı dörd mümkün ssenari təqdim edir. Ən yaxşı nəticə süni qiymət artımlarını “kompensasiya edə biləcək” məhsuldarlıq sıçrayışının baş verməsidir — məsələn, süni intellekt sahəsindəki sürətli inkişaf bu rol üçün əsas namizəddir.

Lakin “MGI” bildirir ki, “iqtisadiyyatlar məhsuldarlıq artmadan həm sərvəti, həm də iqtisadi artımı qorumaqla tarazlığa nail ola bilməyəcək.” Digər ssenarilər isə ya sərvətdən, ya da artımdan (və ya hər ikisindən) güzəştə getməyi tələb edir.

Orta amerikalı qənaətçi üçün bu iki ssenari arasındakı fərq 2033-cü ilə qədər 160,000 dollara qədər ola bilər.

Nəticə:

Dünyanın 600 trilyon dollarlıq sərvəti getdikcə məhsuldar iqtisadi artıma deyil, aktiv qiymətlərinin şişməsinə əsaslanır ki, bu da varlıların sərvətinin misli görünməmiş dərəcədə cəmlənməsinə səbəb olur.

2000-ci ildən bəri əldə olunan sərvət artımının üçdə birindən çoxu real iqtisadi fəaliyyətlə əlaqəsi olmayan “kağız qazanc”dır və hər 1 dollar investisiyaya qarşılıq 2 dollar borc yaranır. Beləliklə, hazırkı sistem əsasən dəyəri artan aktivlərə sahib olan insanları daha da zənginləşdirir.

Əgər məhsuldarlıq əhəmiyyətli dərəcədə artmasa, bu aktiv balonu ya inflyasiyanın davam etməsi ilə alıcılıq qabiliyyətini sarsıdacaq, ya da böyük miqyaslı sərvət itkisinə səbəb olacaq kəskin korreksiya ilə nəticələnəcək.

Tənzilə Ağabalayeva