Subroqasiya nədir? 

Müasir hüquq sistemlərində maliyyə və hüquqi münasibətlər getdikcə daha da mürəkkəbləşir. Bu münasibətlərin qorunması və ədalətin təmin olunması üçün müxtəlif hüquqi mexanizmlər tətbiq olunur. Bu mexanizmlərdən biri də subroqasiya adlanan prinsipdir. Xüsusilə sığorta hüququnda, borc münasibətlərində və kompensasiya hallarında subroqasiya mühüm rol oynayır. 

Bəs subroqasiya nədir, necə tətbiq olunur və kimlər üçün əhəmiyyətlidir?

Valyuta.az subroqasiya termini haqqında məlumatları təqdim edir:

Subroqasiya nədir?

Subroqasiya - latınca "subrogare" sözündən götürülüb, "əvəzində durmaq", "yerini tutmaq" mənasını verir. Hüquqi mənada subroqasiya tələb hüququ olan şəxsin yerinə başqa bir şəxsin keçməsi deməkdir. Bu zaman yeni tərəf əvvəlki hüquq sahibinin bütün hüquqlarını və öhdəliklərini öz üzərinə götürür.

Ən çox subroqasiya aşağıdakı hallarda rast gəlinir:

-    Sığorta şirkətləri tərəfindən ödəniş edildikdən sonra zərər vuran şəxsə qarşı iddia qaldırılması
-    Borc verənin borclunu borcdan azad etdikdən sonra əvvəlki kreditorun hüquqlarını əldə etməsi
-    Zaminin, borclunu əvəzləyərək kreditorun hüquqlarına sahib olması

Subroqasiya sığorta hüququnda ən geniş istifadə edilən mexanizmlərdən biridir. Sığorta şirkətləri zərəri ödədikdən sonra faktiki zərər vuran tərəfdən bu vəsaiti geri almaq üçün subroqasiya hüququndan istifadə edirlər. Bu həm sığorta şirkətinin maliyyə itkilərini azaltmağa, həm də ədalətin bərpasına xidmət edir. Əsl məsuliyyət daşıyan şəxs zərəri ödəməli olur.

Əgər sığorta müqaviləsində subroqasiya hüququndan imtina edilirsə, zərər ödəyən tərəf könüllü şəkildə və hüquqi əsas olmadan ödəniş etmiş olursa, əvvəlki hüquq sahibi zərər vuranla barışıq əldə etmişsə və subroqasiya hüququnu məhdudlaşdırmış olursa, bu hallarda subroqasiya olunmur.
Qeyd edək ki, subroqasiya hüququ müasir hüquq münasibətlərində balansın və ədalətin qorunmasına xidmət edən önəmli mexanizmdir. Xüsusilə sığorta və maliyyə münasibətlərində tərəflərin məsuliyyət bölgüsünü dəqiq şəkildə müəyyən edir və faktiki zərərverənin məsuliyyət daşımasını təmin edir. Subroqasiya həm hüquq, həm də iqtisadiyyat baxımından effektiv və praktik yanaşma kimi qiymətləndirilir.

Günay