Zəngin olmağın yolunu tapdım - Çox pul yığmaq deyilmiş

Adil Alper Coşkun
      İnşaat mühəndisi, layihə meneceri

Zəngin olmağın tək yolu çox pul qazanmaq deyil. Əsas məsələ pula necə çatmağı və onu necə idarə etməyi bilməkdir. Mən bu həqiqəti gec başa düşdüm. Halbuki həyatım boyunca mənə həmişə “çox çalış, pul yığ” deyilmişdi.

Amma illər keçdikcə gördüm ki, bəzi insanlar pulları olmasa belə, doğru əlaqələr, etibarlı bir ad və maliyyə bilikləri sayəsində böyük fürsətlərə çata bilirlər. Bu yazıda, illər ərzində təcrübə ilə öyrəndiyim və həqiqətən işə yarayan, səssiz, lakin güclü zənginlik formulasını sizinlə bölüşmək istəyirəm.

Puldan daha dəyərli olanlar

Biz, iqtisadiyyatın necə işlədiyini bilməyən müəllimlərin və akademiklərin əlində təhsil almışıq. Əksəriyyəti dövlət qulluqçusu olan bu müəllimlər öz borc qorxularını bizə də aşılayıblar.
Halbuki aşağı faizli, yəni “ucuz pul” ilə kapitala çata bilən bir insan üçün doğru zamanda borc əslində bir fürsətdir. Xüsusilə illik borclanma faizi inflyasiyadan aşağı olduqda — sadə dillə desək — başqasının pulu ilə sərmayə qoyaraq pul qazanmaq mümkündür.

Bəs bu fürsətlər kimlərin əlinə keçir?

"Kredit" sözü ingilis dilindəki “credit” sözündən gəlir. Bu da “credible”, yəni etibarlı olmaqla bağlıdır. Yəni bankların vəsaitlərinə çıxış əldə edən şəxslər öz pulları olmasa da, güvən verən insanlardır. Banklar baxımından yüksək kredit reytinqinə malik, ödəniş vərdişləri yaxşı, müntəzəm gəliri olan insanlar.

Qısası, nüfuz bu gün birbaşa pula çevrilə bilən bir dəyərdir.

İş həyatında tez-tez eşitdiyimiz bir nümunə var: bəzi sahibkarlar bir işi aldıqları andan etibarən ard-arda yeni fürsətlər əldə edirlər. Çünki ilk işdə qazandıqları güvən onların arayışı olur. Güvən bir dəfə əldə edildimi, insanlar asanlıqla başqa biri ilə işləmək istəməz. Çünki güvən qurulması çətin, dağıdılması isə çox asan olan bir bağdır.

Bu səbəblə nüfuz və əlaqələr təkcə sosial deyil, iqtisadi mənada da kapital qədər dəyərlidir. Bu gün bəzi insanların xüsusi təkliflərə, böyük layihələrə və ya tenderlərə çıxış əldə etdiklərini görürsünüz. Bu vəziyyəti təkcə "kimisə tanıyır" olmaqla izah etmək natamam olar. Bu insanlar ətraflarını güvən, intizam və hörmətlə qurmuşlar. Zamanla bu münasibətlər onların ən güclü sərmayə alətinə çevrilir.

Xərcləri qiymətləndirməyin real yolu

Zənginlik təkcə qazanmaqla deyil, düzgün xərcləməyi bilməklə bağlıdır. Mənim üçün dönüş nöqtələrindən biri xərclərimi qazandığım vaxtla müqayisə etməyə başlamağım oldu. Artıq bir xərcləmə etməzdən əvvəl özümə bu sualları verirəm:

– Bu xərcləmə üçün neçə gün işləməliyəm?
– Bahalı bir axşam yeməyi 1 günlük əməəyimə dəyərmi?
– 1 həftəlik tətil üçün 1 ay işləmək məntiqlidirmi?
– Yeni bir telefon üçün 3 həftə işləmək mənə uyğundurmu?

Bu cür sorğulamalar bir xərcləməni təxirə salmağa, bəzən isə tamamilə imtina etməyə kömək edir. Üç dəfə düşünmək və xərcləməni zamana yaymaq çox faydalı olur. Zaman keçdikcə insan anlayır ki, o xərcləmə əslində düşündüyü qədər vacib deyilmiş.

Ancaq bu yanaşmanı davam etdirmək təkbaşına asan deyil. Bu düşüncə tərzinin ailədə də mənimsənməsi vacibdir. Sizi anlamayan bir həyat yoldaşı ilə maliyyə hədəflərinə çatmaq demək olar ki, mümkünsüz olur. Çünki pul idarəsi təkcə fərdi deyil, eyni zamanda ortaq bir şüur məsələsidir.

Zənginliyin 3 səssiz gücü

Bu yazıda bəhs etdiyim bütün nümunələri bir araya gətirsək, zənginliyə gedən yolda bu üç amil ön plana çıxır:

1. Etibarlılıq (nüfuz) – Borclarına sadiq, sözünə güvənilən biri olmaq.
2. Əlaqələr (network) – Dəyərli insanlarla sağlam münasibətlər qurmaq.
3. Maliyyə savadlılığı – Pulun necə işlədiyini anlamaq.

Əgər bu üç gücə maliksinizsə, əlinizdə böyük bir məbləğ olmasa belə fürsətlər yarada, böyüyə bilərsiniz.

Hardan başlamaq olar?

Pulun necə işlədiyini öyrənmək üçün bu kitabları tövsiyə edirəm:

• "Babilin ən zəngin adamı"
• "Zəngin ata, kasıb ata"
• "Ağıllı investor"
• "Qonşudakı milyonçu"

İnsan münasibətlərini və strateji düşüncəni inkişaf etdirmək üçün isə:

• "İqtidar: Gücün 48 qaydası"
• "Dost qazanma və insanları təsirləndirmə sənəti"

Bundan əlavə, peşəkar və ya sosial tədbirlərdə iştirak etmək, şəbəkələşmə klublarına qatılmaq da böyük fərq yarada bilər. Fürsətlər hər zaman yaxşı münasibətlər və düzgün zamanlama ilə birləşəndə ortaya çıxır.

Bu yazını 40 yaşında biri olaraq, “Kaş daha tez öyrənsəydim” dediyim əsas prinsipləri paylaşmaq üçün qələmə aldım. Bəlkə sizin üçün, bəlkə övladınız üçün, bəlkə də sadəcə bir fərqindəlik yaratmaq üçün…

Amma nə olursa olsun, nə qədər erkən öyrənilsə, bir o qədər böyük qazanc təmin etdiyini rahatlıqla deyə bilərəm.