Əhalinin batmış kapitalını kim kompensasiya edəcək? - AÇIQLAMA

Hesablama Palatasının apardığı audit nəticəsində məlum olub ki, Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna ödənilmiş 117 milyon manatdan artıq məcburi sosial sığorta vəsaiti vətəndaşların fərdi hesablarında əks olunmayıb.

Valyuta.az "Milli.Az"-a istinadən xəbər verir ki, 2006-2016-cı illəri əhatə edən dövrdə bu uyğunsuzluğun əsas səbəbləri sığortaçıların təqdim etdiyi B3 formalarında sosial sığorta nömrələrinin göstərilməməsi və ya ümumiyyətlə bu hesabatların təqdim edilməməsi olub. 2017-ci ildən sonrakı mərhələdə isə əsas problem sığorta hesabatlarının tamamilə təqdim edilməməsidir.

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı Xalid Kərimli bildirib ki, yeni hesabat sisteminə keçid zamanı bəzi şirkətlər sosial müdafiə fonduna edilən ödənişləri əməkdaşların fərdi hesablarında düzgün şəkildə qeyd etməyiblər. Onun sözlərinə görə, bu yanaşma gələcəkdə həmin vətəndaşların 117 milyon manat dəyərində pensiya hüququndan məhrum olması ilə nəticələnə bilər.

Xalid Kərimli eyni zamanda qeyd edib ki, bəzi şirkətlərin işçiləri VÖEN əsasında qeyri-rəsmi şəkildə işlətdiyi hallar qanun pozuntusu sayılır.

Hüquqşünas Hikmət Əliyevin fikrincə isə bu üsulla şirkətlər əmək münasibətlərini rəsmiləşdirmədən gizlətməyə çalışırlar.

"Əgər şəxs müstəqil sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olursa, birbaşa öz adından fəaliyyət göstərirsə, belə olan halda əmək müqaviləsi bağlamağa ehtiyac olmur. Lakin fəaliyyətə işçi cəlb olunarsa, mütləq həmin işçi ilə əmək müqaviləsi bağlanmalıdır. Birinci halda şəxsin fəaliyyəti rəsmiləşdirilir və vergiləri o özü ödəyir.Lakin VÖEN ilə işlədikdə vəziyyət fərqli olur. Bu halda ödəmələr daha aşağı həddə olur. Bu da gələcəkdə pensiya məbləğinin ciddi şəkildə az olması deməkdir". 

Məsələ ilə bağlı ƏƏSMN-dən bildirildi ki, qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının ödənilməsi şərti ilə hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslərin fəaliyyət müddətləri onların sığorta stajına daxildir. Yəni, bu onların pensiya məbləğinin müəyyən edilməsi zamanı nəzərə alınır. Hesablarına köçürülməmiş pensiya kapitalının bərpası üçün şəxslər çalışdıqları şirkətə və ya məhkəməyə müraciət etməlidirlər.