Kadr çatışmazlığı Ukrayna biznesini çökdürür - Şirkətlər necə xilas olmağa çalışır?

Ukraynada işəgötürənlər kadr çatışmazlığı ilə üzləşiblər. Mövcud vəziyyətin əsas səbəbi Rusiya Federasiyasının Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibəsi, eləcə də ondan irəli gələn bir sıra problemlərdir.

Valyuta.az "Unian"a isinadən xəbər verir ki, fəaliyyət sahəsindən asılı olmayaraq iri şirkətlər hələ də ciddi kadr problemi ilə üzləşmədiklərini, əksinə onlara hazırlaşdıqlarını etiraf ediblər. Bu, "Talando Ukraine" işə götürmə və analitik şirkətinin təhlilindən və 2022-2024-cü illərdə Ukrayna biznesinin kadr böhranını öyrənməsindən irəli gəlir.

Genişmiqyaslı müharibə illərində şirkət öz işçilərini 400 nəfər artırıb - müharibədən əvvəl onların 3200 işçisi var idi, indi isə 3600 nəfərdir. Eyni zamanda şirkət əsas problemi - yüksək ixtisaslı mütəxəssisin səfərbər olduğu halda onu əvəz etməyin çətinliyini qeyd edib.

"Agroprosperis" lazımi sayda işçini saxlamağa imkan verən iqtisadi rezervasiya ideyasını dəstəkləyir. Eyni zamanda, şirkət qadınların vakant vəzifələrə, xüsusən də traktor sürücüsü kimi işə götürülməsi ideyasına müsbət yanaşır. Burada başqa bir problem yaranır - biznesin xüsusiyyətlərinə görə, bu vəzifədə çalışan işçi müxtəlif avadanlıqlarla işləməyi bacarmalıdır və təlim təxminən iki il çəkir.

Şirkət kadr problemlərini hərbi əməliyyatlar nəticəsində yaranan miqrasiya ilə əlaqələndirir. Genişmiqyaslı müharibənin başlanğıcında bir çox işçi xaricə getdi, lakin indi şirkət kritik çatışmazlıq hiss etmir. İşçilərin rezervasiyasına gəlincə, "JYSK Ukrayna" hesab edir ki, hazırkı rezervasiya sistemi qənaətbəxşdir, lakin şirkət bütün lazımi mütəxəssisləri ehtiyatda saxlamaq üçün kifayət qədər ayrılmış faizə malik deyil, ona görə də onlar iqtisadi rezervasiya ideyasını dəstəkləyirlər.

Böyük biznes müharibənin gətirdiyi çətinliklərin, xüsusən də kadr çatışmazlığının öhdəsindən nisbətən asanlıqla gəlirsə, kiçik şirkətlərdə vəziyyət tamamilə fərqlidir. Kiçik müəssisə əmək haqqı baxımından böyük bir müəssisə ilə rəqabət apara bilməz və səfərbərlik halında işçilərin sayı kritik dərəcədə aşağı səviyyəyə enir, bu da biznesin bağlanmasına səbəb olur. Eyni zamanda, işçiləri bron etmək praktiki olaraq mümkün deyil və mövcud təklifləri nəzərə alsaq, iqtisadi rezervasiya çox baha başa gələcək.

Şirkətin cəmi 30 işçisi var. Eyni zamanda, işçilərin mühüm hissəsini sürücülər - ərazini bilən və hər birinin çəkisi 15-20 kq olan çörək məhsulları olan qutuları daşıya bilən kişilər təşkil edir. Bu halda səfərbərlik sadəcə olaraq çörək zavodunun işini iflic edir ki, bu da istehsalın kəskin azalmasına, itkilərə və yerdə qalan işçilərin ixtisarına səbəb olacaq. Kifayət qədər ağır iş şəraiti səbəbindən kişi sürücülərin qadınlarla əvəzlənməsi şirkət üçün praktiki deyil. Eyni zamanda, şirkət FOP-lar üçün son dərəcə mürəkkəb və qeyri-şəffaf sifariş şərtlərinə diqqət çəkib.

Qeyd etmək lazımdır ki, genişmiqyaslı müharibə hətta demək olar ki, bütün işçilərin qadın olduğu şirkətlər üçün kadr problemi yaradıb. Parlaq bir nümunə, sənaye sahəsi 50 nəfərin işə götürülməsinə imkan verən "Bohdan Shpak"ın tikiş fabrikidir, lakin hazırda yalnız 20-si işləyir, kadr çatışmazlığı səbəbindən şirkət bir sıra layihələrdən imtina etməli oldu və buna görə də qazanc əldə etdi gətirə bilərdi.

Yüngül sənayedə əvvəllər kadr problemi var idi, lakin müharibə bu vəziyyəti daha da pisləşdirdi. Bir çox qadın öz və uşaqlarının həyatını xilas edərək xaricə gedib. Hazırda şirkətin işçilərinin yarısı Xarkov və Donetsk vilayətlərindən olan məcburi köçkünlərdir və orta yaş həddi 45 yaşdan yuxarıdır.

Müharibə köhnə problemləri daha da kəskinləşdirdi və praktiki olaraq bütün fəaliyyət sahələrinə yenilərini gətirdi. Texnoloji proses və iş şəraiti həmişə qadınları, təqaüdçüləri və ya döyüşçüləri vakant vəzifələrə işə götürməyə imkan verməsə də, iri müəssisələr daha yüksək maaşlar və yeni işçilər üçün təlimlər təklif etməklə kadr çağırışlarına daha asan cavab verirlər. Kiçik şirkətlər üçün kadr çatışmazlığının öhdəsindən gəlmək daha çətindir, bəziləri hətta bağlanmalı olur. Amma belə şəraitdə belə işəgötürənlər belə bir imkana yol versələr də, vakant vəzifələrə əcnəbilərin işə cəlb edilməsi imkanını nəzərdən keçirməkdən çəkinirlər.

Paşa Məmmədli