Son illər Xəzər dənizinin su səviyyəsi aşağı düşməkdə davam edir. Ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayevin açıqlamasına görə, hazırda Xəzər dənizi okean səviyyəsindən 28 metr aşağıdır. Statistikaya görə, Xəzər dənizinin su səviyyəsində 2021-ci ildə 35 santimetr, 2022-ci ildə isə 20-25 santimetr enmə müşahidə edilib. 
Ümumiyyətlə, Xəzər dənizinin səviyyəsi son 5 il ərzində 69 sm, son 10 ildə isə 114 sm aşağı enib. 

Valyuta.az-a açıqlamasında AMEA-nın Coğrafiya İnstitutunun professoru, elmlər doktoru Əmir Əliyevin fikrincə, Xəzər dənizinin su səviyyəsinin aşağı düşməsi iqlim dəyişikliyilə bağlıdır:

“Xəzər dənizi qapalı su hövzəsi olduğundan onun su səviyyəsi su balansı ilə təyin olunur. Yəni dənizə daxil olan və oradan gedən sular vasitəsilə. Daxil olan sular əsasən çayların gəridiyi və yağıntı sularıdır. Xəzərə tökülən suyun 90 faizi Volqa və Ural çayları hesabınadır. Gedən sular isə əsasən buxarlanma hesabınadır. Gələn su buraxlanmadan çoxdursa, suyun səviyyəsi qalxır, əksinə olanda isə azalır. Son illər qlobal iqlim dəyişikliyilə əlaqədar gələn suların həcmi təxminən 30 faiz azalıb. 
Buxarlanma isə bir qədər artıb. Nəticədə bu il Xəzərin səviyyəsi keçən illə müqayisədə 25 sm. azalıb. Xəzərin su toplanma hövzəsi üzərindəki atmosfer sirkulyasiyası iqlim dəyişikliyinə rəvac verib”. 

Həmsöhbətimiz qeyd edir ki, dənizin su səviyyəsinin azalması ətraf ölkələr içərisində əsasən Azərbaycana ziyan verib: 

“Azərbaycan əhalisinin yarıdan çoxu Xəzər sahillərində yaşayır. 1978-1995-ci ilə qədər dənizin səviyyəsi qalxıb. O dövrdə Azərbaycanın sahil zonasının 50 min hektarı su altında qaldı. Nəticədə 2 milyard dollar ziyan vurdu. Hazırda su səviyyəsinin azalması ilə su altında qalan ərazinin 75 faizi artıq azad olunub”. 

Ekspert bildirir ki, baş vermiş hadisə gəmiçilik və balıqçılığa xüsusi ziyan vurub:

“Gəmilər limana müəyyən kanallarla gəlirdi ki, indi bu kanallar tutulub. Onların təmizlənməsi üçün də xeyli vəsait lazımdır. Kürün deltası balıqların yem bazasıdır. Hansı ki, indi o da azalıb. Ümumiyyətlə, Xəzərin səviyyəsinin verdiyi ziyan suyun səviyyəsinin artması ilə müqayisədə daha çoxdur. Proses 2050-ci ilə qədər davam edəcək. Ondan sonra qalxma dövrü başlayacaq. Sonuncu ən yüksək səviyyəsi 1805-ci ilə təsadüf edib”. 

Ramiz