“Son illər Azərbaycanda bir çox sahələrdə olduğu kimi bu sahələrdə də durğunluq müşahidə olunur”.

Bu sözləri Valyuta.az-a iqtisadçı Natiq Cəfərli Azərbaycan balıqşılığın ləng inkişaf etmə səbəbləri haqqında danışarkən deyib.

Natiq Cəfərli deyib ki, balıqçılıq Azərbaycanda hətta Çar Rusiyasından bəri ənənələri olan nadir sahələrdəndir:

“Həm çay balıqçılığı, həm dəniz balıqçılığının nəsildən-nəsilə ötürülən kifayət qədər böyük ənənələri olub. Lakin son illər bu ənənə pozulub. Əvvəl “Caspian Fish” adlı adlı özəl müəssisə yaradıldı, balıqçılıq təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı alınan qərarlar da onlara tapşırıldı. Amma görünən odur ki, heç bir effekt vermədi. Əksinə Azərbaycan balıq məhsullarının istehsalında da xeyli gerilədi və daxili bazarda yerli məhsulun həcmləri də azaldı. Azərbaycan dəniz ölkəsi, dənizin kənarında yaşamağımıza baxmayaraq balıq məhsullarını qida rasionunda ən az istifadə edən toplumlardan birinə çevrildi. Bu model effekt vermədi, çünki inhisarçı model idi, digər kiçik-orta sahibkarları bu sahəyə buraxmırdılar. Burda təkbaşına fəaliyyət göstərərək əlavə gəlir qazanmaq həvəsi rəqabətsizlik mühitinin genişlənməsinə, ümumiyyətlə bu mühitini yaranmasına səbəb oldu”. 

İqtisadçı qeyd edib ki, 2010-cu illərdən sonra çay balıqçılığı ilə bağlı müəyyən inkişaf tendensiyası gördük, çünki kiçik sahibkarlar bu sahəyə maraq göstərməyə başladı:

“Müxtəlif rayonlarda farel adlanan balıq növünün yetişdirlməsinin və bazraa çıxarılmasının şahidi olduq. Bu balıqları yetişdirmək çətin deyildi.  Bu balıqların saxlanılması asandır, onları qidalandırmaq üçün yemək çeşidləri çoxdur. Ancaq qiymətləri ilə bağlı problem yaşandı, həcm kiçik olduğuna görə qiymətlər baha oldu. Qiymətin baha olması da vətəndaşın istehlakında balıq məhsullarının yerinin artmamasına səbəb oldu”.

İqtisadçı deyib ki, bu qədər imkanlar şəraitində, dəniz sahilimizin uzunluğunun kilometrlərlə olduğu halda bizdə balıqçılığın inkişaf etməməsi ayıbdır:

"Çünki bu sahə o qədər çətin, investisiya tələb edən sahə deyil, sadəcə burda normal idarəetmə ilə paralel olaraq rəqabətli mühitin yaranması, vergilərlə, müəyyən investisiyalarla dövlət dəstəyinə ehtiyac var. Azərbaycanda hələ də bu sahəni bilən, burda çalışmaq istəyən insanlar var. Onların bazarda rahat davranmasına şərait yaransa müəyyən irəliləyiş və artım ola bilər”. 

“Birdən-birə kiçik balıqçıların balıqçılıqla məşğul olmamsının səbəbləri nə oldu ki, insanlar bu sahədən uzaqlaşdılar” sualına cavab verən iqtisadçının sözlərinə görə, bu sahədə qanunvericilik sərtləşdirildi:

“Qanunun sərtləşdirlməsi “xoş niyyətlə” baş tutdu ki, Xəzərin ekomüxtəlifliyinin qorunması, brokenyerlərə qarşı mübarizə və s. ilə qanunlar sərtləşdirildi. Nəticə etibarı əhaliyə dəydi. Çünki bu sərtləşdirmədən istifadə edən səlahiyyətli şəxslər, nəzarətedici orqanlar bu sahəyə o qədər ciddi yükəndilər ki, insanlarda balıqçılıqla məşğul olmağın marağı və həvəsi qalmadı. Çünki gəlirlilik aşağı düşdü. Dünyada qəbul olunmuş qaydalar var. Məsələn, Türkiyədə balıqların kürü tökən, kiçik balıqların dünyaya gəldiyi prosesdə balıqçılığa 3-4 ay qadağa qoyurlar. Bu dünyada çox geniş yayılmış praktikadı. Sənaye üsulu ilə balıq tutmaq tamamilə qadağan olunur. Ancaq tilovla və ya fərdi qaydada istifadə üçün icazə verilir. Ancaq payızdan yay aylarına balıqçılıqla məşğul olmağa icazə var. Bizdi isə qanunun sərtləşdirilməsi ilə elə qarışılıqlıq yaranıb ki, bundan da yalnız səlahiyyətli şəxslər faydala bilir. Bununla da korrupsiya və rüşvətin yaranmasına şərait yarandı. Bununla da balıq tutub bazarlarda, həyətlərin qarşısında, küçələrdə balıq satmaq kimi ənənəvi peşəsindən vaz keçməli oldular”.

Davud