Yetəri qədər məlumat toplamadan, bazarı analiz etmədən yeni bir işə başlamağın yanlış olduğu qeyd edilir. Müxtəlif sektorlarda və ya bazarlarda risklər, qazanc və zərər fərqli olur. Hər bazarın özünəməxsus xüsusiyyətləri olur. Bəs Azərbaycan bazarında daxil olan şirkətlər nələri bilməlidirlər? Onlar daha çox nələri analiz etməli və daha sonra bazara daxil olmalıdırlar?

İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov Valyuta.az-a bildirdi ki, hər hansı bazara daxil olan zaman ilkin mərhələdə araşdırmanın aparılmasına ehtiyac var. İstənilən layihə ilkin fikir, planlama və icra mərhələsindən ibarət olur. Birinci və ikinci mərhələdə xüsusilə də daxil olunacaq bazarın araşdırılması vacib məsələdir. Bu zaman ekosistemin bütün halqaları araşdırılmalıdır:

“İlk növbədə təbii ki, ideyanı dəstəkləyən tələb və təklif mühiti öyrənilməlidir. Sonrakı mərhələdə bazarın özünəməxsus xüsusiyyətləri dəyər zəncirinin bütün halqaları üzrə təhlil edilməlidir. Buraya qanunverciliyin çərçivəsi, vergi mühiti, təşviq institutlarının inkişaf səviyyəsi, əmək bazarının mövcud vəziyyəti daxildir. Bundan sonra diqqət etməli olduğumuz məqamlar layihəni dəstəkləmək imkanları, kadr potensialının əlçatanlığı, bazara giriş-çıxışda maneələrin olub-olmaması, maliyyə bazarlarının inkişaf səviyyəsi olaraq sıralanır. 

Əlavə olaraq, maliyyə əlçətanlığı, biznesə qeyri rəsmi müdaxilə, biznesin formal və ya qeyri-formal səviyyəsi kimi mühüm məsələlər araşdırılmalıdır. Xarici bazarın inteqrasiyası, ixrac imkanları, ənənəvi ixrac bazarları ilə münasibətlərin vəziyyəti, əhalinin alıcılıq seçimləri, alıcılıq qabiliyyəti mütləq geniş şəkildə araşdırılmalıdır. Hər hansı biznes plan bu kimi fundamental istiqamətlər üzərində formalaşır. Gələcəkdə hər hansı araşdırma aparmadan hansısa biznes seqmentinə daxil olmaq biznes üçün çətinlik yarada, hətta uğursuzluqla nəticələnməsinə səbəb ola bilər”.

İqtisadçı onu da deyir ki, həm dünya, həm də Azərbaycan təcrübəsində bu proses ilkin vəziyyətin təhlili analizindən keçir:

“Xarici investorlar üçün beynəlxalq təşkilatların hazırladığı hesabatlarla, reytinqlərlə tanış olmaq lazımdır. Həmin reytinqlərdə daxil olunacaq bazarın, o cümlədən, Azərbaycan bazarının güclü və zəif tərəflərinin müəyyən edilməsi, biznes planın müvafiq istiqamətdə təkmilləşdirilərək icra mərhələsinə keçirilməsi tövsiyə olunandır”.

Əvəz Həsənov