Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun və dövlət büdcəsinin gəlirləri proqnozlaşdırılan zaman hər iki büdcədə böyük kəsir nəzərdə tutulub. Proqnoza görə Neft Fondunun büdcəsində 4,249 milyard manat, dövlət büdcəsində 3,11 milyard manat kəsir olmalıdır. 

Kəsirin böyük olmasına səbəb gəlirlər proqnozlaşdırılan zaman neftin qiymətinin çox aşağı məbləğdə (40 dollar) götürülməsidir. 2021-ci ilin ilk 7 ayının nəticələri göstərir ki, faktiki qiymətlər proqnoz qiymətdən yüksəkdir və büdcələrdə kəsir gözləniləndən kiçik olacaq. 

Dövlət büdcəsində kəsirin aradan qalxması neftin qiymətindən asılı olmasa da, Dövlət Neft Fondunun gəlirləri neft qiymətlərindən asılıdır. Bu baxımdan neftin bahalaşması Fondun büdcəsinin tarazlaşdırılmasına böyük faydası olacaq. 

Bəs, neftin qiyməti hansı əlverişli səviyyədə olmalıdır ki, Neft Fondunun büdcəsində kəsir olmasın?

Valyuta.az Sfera.az-a istinadən xəbər verir ki, Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şaban bu barədə danışıb.

İ.Şaban qeyd etdi ki, məlumat kasadçılığı səbəbindən əlverişli qiymət səviyyəsini müəyyənləşdirmək çətindir. 

O Azərbaycanda müvafiq qurumların neft bazarı, qiymət dəyişikliklərinin gətirdiyi əlavə qazanclar və s. kimi vacib məlumatları açıqlamadığını dedi: 

"Rusiyada hər 15 gündən bir neft bazarına, buradakı fəaliyyətə dair bütün məlumatlar açıqlanır. Bu ölkədə iqtisadiyat, maliyyə nazirlikləri, milli bank tərəfindən neftin qiymətlərindəki dəyişikliklər, büdcəyə daxil olan vəsaitlər, əldə edilən əlavə vəsaitlər, neftin qiymətinin artması ilə bağlı Rifah Fonduna yığılan vəsaitlər və s. ilə bağlı çoxlu informasiyalar paylaşılır. 

Artıq 2021-ci ilin birinci yarısına yekun vurulub. Amma Maliyyə Nazirliyinin, İqtisadiyyat Nazirliyinin birinci yarımilin yekunları ilə bağlı ətraflı statistikasına rast gəlmirik. İki rübün başa çatmasına baxmayaraq biz 6 ayda neftin orta qiymətinin nə qədər olduğunu öyrənə bilməmişik”.

Onun sözlərinə görə, əvvəllər hər ay SOCAR büdcəyə ödədiyi vəsaitin məbləğini, neftin orta qiymətini açıqlayırdı: 

“Ancaq uzun müddətdir ki, bu məlumatlara rast gəlinmir. Biz neftdən nə qədər gəlir əldə etdiyimizi yalnız ilin sonunda öyrənə bilirik. Müvafiq qurumların heç biri neftin aylıq və ya rüblük qiymətini açıqlamır. Yalnız Mərkəzi Bank tədiyə balansına dair məlumatda rüblük qiyməti açıqlayır. Amma bu məlumat da gecikdirilir. Həmçinin, neftdən gələn gəlirin artımı iki mənbə üzrə fərqləndirilmir. Halbuki, SOCAR-ın və hasilatın pay bölgüsü çərçivəsində olan ödəmələr ayrı göstərilməlidir”. 

İ.Şaban bildirdi ki, Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi yaradılandan sonra bu qurumun qarşısında qoyulan tələblərdən biri də məlumat açıqlığının təmin edilməsidir: 

"Bütün dövlət şirkətləri kimi SOCAR da qurumun idarəçiliyinə verilib. Holdinqin yaradılması haqqında Prezidentin Fərmanında da göstərilib ki, İnvestisiya Holdinqi tabeçiliyində olan dövlət müəssisələrinin şəffaflığının və hesabatlılığının artımına nail olmalıdır. Zəruri məlumatlar vaxtında açıqlanarsa, gəlir və xərcləri düzgün müəyyənləşdirmək olar”.