Fikrət Yusifov: “Gediş haqqının üçqat artması və sərnişin daşınması tariflərinin artırılması barədə danışmaq üçün bir səbəb yoxdur”

Metropoliten zərərləri və sərnişin daşınması xərcləri tamamilə fərqli anlayışlardır. Bunu AYNA-ya şərhində sabiq maliyyə naziri, "Ekonomiks" Beynəlxalq İqtisadi Araşdırmalar Birliyinin sədri, professor Fikrət Yusifov deyib: “Ziyan dayanma müddətində ola bilər: “Gəlir yox idi, amma xərclər var idi. Ancaq itkilər və maya dəyəri anlayışları eyni anlam daşımır”.
“Bakı Metropoliteni” QSC-nin sərnişindaşıma qiymətinin üçqat artırılması ilə bağlı son açıqlamasını dəyərləndirən alim bildirib ki, QSC-nin özünün verdiyi məlumata görə, keçən il bir sərnişinin daşınması 1 manat 54 qəpiyə, yəni əvvəlki illərlə müqayisədə 1 manat 3 qəpik və ya 3 dəfə çox artdı. Bu rəqəmdəki kəskin artımın pandemiya, iş yerlərinin tam işləməməsi və gəlir çatışmazlığı səbəb olduğu bildirilir.

Yusifovun sözlərinə görə, qısa müddətdə mövcud olmayan sərnişindaşıma qiymətlərinin üçqat artması barədə açıqlamalar həqiqətə uyğun gəlmir: “Metropoliten pandemiya səbəbiylə işləməsə də, təşkilat işçilərinə maaş verdi, müəssisələrinin texniki vəziyyətini qorudu və müxtəlif əməliyyat xərcləri çəkdi. Sərnişin axınının azlığı səbəbindən bu xərclər tam deyildi, yəni əvvəlki xərclərlə müqayisə edilə bilməz. Ancaq daha əvvəl də qeyd edildiyi kimi, xərclər var idi, strukturun praktik olaraq heç bir gəliri yox idi və bu səbəbdən ziyanın olması mümkündür. Bununla birlikdə, metro digər məsələlər arasında, dövlət subsidiyalarını alır və itkilərlə bağlı problem dövlətə maliyyə dəstəyi üçün müraciət etməklə həll edilə bilər”.

Ekspert qeyd edib ki, xərclərini ödəmək üçün QSC rəhbərliyi hökumətə müraciət edə bilər: “Hər halda bu, metroda gediş haqqının üçqat artması və sərnişin daşınması tariflərinin artırılması barədə danışmaq üçün bir səbəb deyil. QSC rəhbərliyi hökumətə əlavə dotasiya üçün müraciət edə və bununla da yaranan zərərləri ödəyə bilər. Bunu karantində fəaliyyətlərini dayandıran digər dövlət müəssisə və təşkilatlarından nümunə götürərək etmək olar. Onların itkiləri dövlət yardımı ilə qarşılanıb. Eynilə, birdəfəlik metro itkisi problemini də həll etmək mümkündür”.
“Məsələn, koronavirus pandemiyası çərçivəsində Azərbaycan Hava Yollarına dəstək olmaq üçün Maliyyə Nazirliyi 86,9 milyon manat dövlət yardımı ayırdı. Metronun itkiləri ilə bağlı daeyni addım atıla bilər. Ancaq metronun işləmədiyini və bəzi xərclərə, itkilərə məruz qaldığını söyləmək - bu da sərnişindaşıma xərclərinin artması deməkdir. Yəni bütün bunlar bu xərclərin gediş haqqına daxil edilməsinə ehtiyac kimi səslənir. Mənfəətlə işləmək və bu ziyanı ödəmək üçün gediş haqqının üç dəfə artırılması lazım olduğunu söyləyirlər. Ancaq bu, cəfəngiyyatdır və məsələ belə həll olunmur”, - deyə keçmiş nazir vurğulayıb.

Bunu nəzərə alaraq suallar yaranır: Bu qurumun xərcləri niyə bu qədər kəskin şəkildə - üç dəfə artdı? Pandemiyanın səbəb olduğu xərcdən başqa hansı xərclər artdı? Elektrik enerjisi bahalaşmayıb, metro işçilərinin maaşlarının artırılması barədə heç nə eşidilməyib. Pandemiya şəraitində metro işləməyib və müəyyən itkilərə məruz qalıb – bu, bir səbəbdir. Digəri isə bu QSC-nin öz hesabına və dövlət hesabına aldığı subsidiyalarla həyata keçirdiyi alışlar və fəaliyyətlərdə axtarılmalıdır.

Professorun sözlərinə görə, bunun üçün xərclənən vəsaitin həqiqi miqdarının həqiqətə uyğun olub-olmadığını öyrənmək lazımdır: “Satın alınan inventar, avadanlıq, maşın və s. real dəyəri ilə müqayisədə üç-beş qat bahadırsa və ya görülən işin qiymətini şişirdirlərsə, metro həqiqətən belə ziyanla üzləşə bilər. Sadəcə, qeyd olunan iki səbəb itkilərə səbəb ola bilər. Ancaq bu, əlbəttə ki, sərnişindaşıma qiymətlərinin üçqat artması və gediş qiymətlərini artırmaq barədə danışmalı olduğumuz anlamına gəlmir. Pandemiyada metro işləməyib və bəzi itkilər veribsə, bu, o demək deyil ki, indi bu itki sərnişinlərin daşınması xərclərinə çevrilməlidir. Bu, ağlasığmaz bir addım olardı. Bu məsələ hökumət səviyyəsində həll edilməli, QSC-nin alqı-satqısının və görülən işlərin real dəyərini yoxlamaq lazımdır”.