Elektrikli nəqliyyat vasitələrinin (ENV) inkişafında yalnız enerji saxlama qabiliyyəti və sürətli enerji doldurma texnologiyaları deyil, eyni zamanda batareyaların konstruktiv rol oynaması da böyük əhəmiyyət daşıyır. 

Valyuta.az xəbər verir ki, yeni nəsil “struktural batareyalar” batareyaların sadəcə enerji mənbəyi deyil, eyni zamanda avtomobilin daşıyıcı elementi kimi fəaliyyət göstərməsinə imkan verir. Bu texnologiya, həm çəkini azaltmaq, həm də performansı artırmaq baxımından inqilabi dönüş nöqtəsi ola bilər.

Struktural batareya nədir?

Ənənəvi litium-ion batareyaları yüksək enerji saxlama tutumuna malik olsa da, ağır və iri ölçülü olmaları səbəbilə nəqliyyat vasitələrinin dizaynında məhdudiyyətlər yaradır. Bu batareyalar adətən avtomobilin alt hissəsinə yerləşdirilir ki, bu da həm yer istifadəsini məhdudlaşdırır, həm də çəkini artıraraq yürüş məsafəsini azaldır.

Yeni inkişaf etdirilən struktural batareyalar isə bu problemi fərqli yolla həll edir: batareya elementləri şassi, dam örtüyü və qapı panelləri kimi daşıyıcı konstruksiyalara birbaşa inteqrasiya olunur. Beləliklə, həm enerji saxlanılır, həm də bu batareyalar avtomobilin əsas struktur hissələrindən birinə çevrilir.

İsveçdən innovasiya: karbon lifli batareyalar

Bu sahədə qabaqcıl tədqiqatlardan biri İsveçin Chalmers Texnologiya Universiteti tərəfindən aparılıb. Tədqiqatçılar karbon lif əsaslı kompozit materiallardan istifadə edərək, həm yüngül, həm də sərt və enerji baxımından effektiv batareyalar hazırlayıblar. Bu materiallar yalnız yüngüllüyü ilə deyil, həm də alüminiumla müqayisə edilə biləcək struktur dayanıqlığı ilə seçilir.

İlkin hesablamalara əsasən, bu texnologiya elektrikli avtomobillərin ümumi çəkisini 20%-dək azalda bilər. Nəticədə isə yürüş məsafəsi artar və ya eyni məsafə üçün daha kiçik batareya blokları istifadə oluna bilər.

Yürüş məsafəsində 70%-dək artım mümkündür

Müxtəlif ssenarilərə əsasən, bu texnologiyanın tətbiqi ilə elektrikli nəqliyyat vasitələrinin yürüş məsafəsi 70%-ə qədər arta bilər. Bu, xüsusilə şəhədaxili nəqliyyat və yüngül kommersiya avtomobilləri üçün ciddi üstünlüklər vəd edir. Eyni zamanda bu texnologiya hərbi, aviasiya, kosmik sənaye və yükdaşıma sektorlarında da tətbiq oluna bilər.

İnnovativ materiallar və yüksək enerji sıxlığı

Struktural batareyaların istehsalında istifadə edilən materiallar onların davamlılığı və təhlükəsizliyi baxımından da önəmlidir. Lityum dəmir fosfat (LFP) örtüklü karbon lifləri, qrafen oksid və digər qabaqcıl materiallar sayəsində bu batareyalar daha uzunömürlü və stabil olur.

Hazırda sınaqdan keçirilən prototiplər 42 Wh/kq enerji sıxlığına çatıb və struktural baxımdan alüminiumla müqayisə edilə biləcək səviyyəyə yüksəlib.

Texniki çağırışlar hələ qalır

Bununla belə, texnologiyanın geniş miqyasda istifadəyə verilməsi üçün hələ bəzi texniki problemlər həllini gözləyir. Daha yüksək gərginlik çıxışı, bərk-hal elektrolitlərə keçid və istehsal səmərəliliyi bu sahədə diqqət mərkəzində olan əsas məsələlərdir.

Yeni nəsil struktural batareyalar, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin yalnız enerji sistemi deyil, ümumi dizayn fəlsəfəsini də dəyişdirməyə namizəddir. Bu texnologiya, daha yüngül, daha uzunömürlü və daha səmərəli nəqliyyat vasitələrinin yaranmasına zəmin yarada bilər.

Paşa Məmmədli