Aparılan yeni araşdırma sayəsində dünyanın ən çox kirlənmiş 20 şəhərinin adları bəlli olub. 

Valyuta.Az "CNN"ə istinadla xəbər verir ki, bu şəhərlərin əksəriyyəti – 13-ü – dünyanın ən çox əhalisi olan ölkəsi Hindistanda, 4-ü Pakistanda, 1-i Çində, 1-i isə Qazaxıstandadır.  

Siyahıdakı Asiyadan olmayan yeganə şəhər Mərkəzi Afrikada, Çadın paytaxtı Ncamena olub.

"PM2.5" çirklənməsi və sağlamlığa təsiri  

Qlobal hava keyfiyyətini izləyən İsveçrənin "IQAir" şirkətinin hesabatında xüsusi olaraq "PM2.5" adlanan xırda hissəciklər araşdırılıb. Bu, ən kiçik və eyni zamanda ən təhlükəli çirkləndiricilərdən biridir.  

"PM2.5" əsasən fosil yanacaqların yanması, toz fırtınaları və meşə yanğınları nəticəsində əmələ gəlir. O qədər kiçikdir ki, insan saçının eninin 1/20 hissəsinə bərabərdir və bədənin təbii müdafiə mexanizmlərini keçərək birbaşa ağciyərlərə və qan dövranına daxil ola bilər.  

Bu hissəciklər tənəffüs yollarında iltihab yaradır və xroniki böyrək xəstəlikləri, xərçəng, insult və infarkt riskini artırır. Həmçinin depressiya və narahatlıq kimi psixoloji problemlərlə əlaqələndirilir.  

"ÜST"ün bildirdiyinə görə, "PM2.5"in illik orta səviyyəsi bir kubmetr hava üçün 5 mikroqramdan çox olmamalıdır.  

Siyahıda ilk sırada yer alan Hindistanın Byrnihat şəhərində bu göstərici 128.2 olub – bu, ÜST standartından 25 dəfə çoxdur.  

Siyahıya düşən digər 12 Hindistan şəhəri arasında paytaxt Yeni Dehli də var. Bu şəhər artıq altı ildir ki, dünyanın ən çirklənmiş paytaxtı hesab edilir, burada "PM2.5" konsentrasiyası 91.8 olub.  

Bundan başqa, Delhiyə yaxın 6 şəhər – Faridabad, Loni, Qurqram, Noida, Böyük Noida və Dehli də bu siyahıya daxil edilib.  

Çində vəziyyət  

Keçmişdə dünyanın ən çirklənmiş ölkələri arasında olan Çin, hesabatda kiçik bir irəliləyiş göstərib.  

Ölkədə "PM2.5"in illik orta konsentrasiyası 32.5 mikroqramdan 31 mikroqrama enib. Pekin, Şanxay, Çendu, Quanqcou və Şençjen kimi iri şəhərlərdə hava keyfiyyətinin bir qədər yaxşılaşdığı bildirilib.  

Çin dünyanın ən böyük karbon emissiya mənbəyi olsa da, son illərdə hava çirkliliyinə qarşı mübarizəyə başlayıb və bərpa olunan enerji sahəsində ciddi irəliləyişlər edib.  

Lakin ötən ay iki ekoloji təşkilat Çində elektrik enerjisi sektorunun son bir ildə təxminən 100 giqavatlıq yeni kömür elektrik stansiyası tikməyi planlaşdırdığını açıqlayıb. Bu, son on ildə ən yüksək göstəricidir.  

"IQAir"in hesabatına görə, dünyanın ən çirklənmiş 20 şəhərinin hamısında "PM2.5" səviyyəsi ÜST standartlarını ən azı 10 dəfə üstələyib.  

Məlumat çatışmazlığı problemi  

"Hava çirkliliyi insan sağlamlığı və ekoloji tarazlıq üçün ciddi təhlükə olaraq qalır, lakin böyük əhali kütləsi öz çirklənmə səviyyələri barədə məlumatsızdır", – "IQAir"in qlobal baş direktoru Frank Hammers bildirib.  

İran və Əfqanıstanın məlumat çatışmazlığı səbəbindən bu ilki hesabatda yer almadığı qeyd edilib.  

Cənub-Şərqi Asiyada hava keyfiyyətinə nəzarətlə bağlı problemlər var. Hesabata görə, bu regiondakı ölkələrin əksəriyyətində dövlət tərəfindən həyata keçirilən monitorinq proqramlarında ciddi boşluqlar mövcuddur.  

Şimali Amerikada ən çirklənmiş şəhərlər  

"IQAir"in araşdırdığı 8 954 şəhərdən yalnız 17%-i ÜST-ün hava çirkliliyi ilə bağlı standartlarına cavab verib.  

Şimali Amerikada ən çirklənmiş şəhərlər Kaliforniyada yerləşən Ontario, Bloomington və Huntington Park olub.  

Ümumilikdə ABŞ ötən il "PM2.5" səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb – illik orta göstərici 2023-cü illə müqayisədə 22% aşağı düşüb.  

Hesabat hökumətləri bərpa olunan enerji layihələrinə vəsait ayırmağa və sənaye sahələri ilə nəqliyyat vasitələri üçün emissiya hədlərini sərtləşdirməyə çağırıb.  

Rəhim