Azərbaycan Mərkəzi Bankının yaydığı məlumata görə, 2024-cü il yanvar ayının 1-nə banklar tərəfindən Azərbaycan iqtisadiyyatına kredit qoyuluşları 23 mlrd. 182.9 mln. manat təşkil edib ki, bunun da 76.5%-i və ya 17 mlrd. 736 mln. manatı Bakı şəhərinin payına düşüb.

Bu dövrdə banklar tərəfindən ən ucuz kreditlər Bakı şəhərinə verilib. Bakı şəhərinə verilən ümumi kreditlərin orta faiz dərəcəsi 11.09%, milli valyutada verilən kreditlərinin orta faiz dərəcəsi isə 12.96% təşkil edib.

Hesabat dövründə ən bahalı kreditlər Dağlıq-Şirvan iqtisadi rayonuna (Ağsu, İsmayıllı, Qobustan və Şamaxı) verilib. Bu regiona banklar tərəfindən kredit qoyuluşu 160 milyon 180 min manat təşkil edib. Verilən ümumi kreditlərin orta faiz dərəcəsi 19.68%, milli valyutada verilən kreditlərin orta faiz dərəcəsi isə 19.70% olub. 

Bakı ilə regionlar arasında kredit faizlərindəki kəskin fərqlərin səbəbi nədir? 

Valyuta.az-a danışan iqtisadçı Fuad İbrahimov deyib ki, bu rəqəmlər bölgələr üzrə ümumi orta faiz dərəcəsini əks etdirir. Ona görə də Bakıda kredit faizləri daha ucuz hesab olunur:

"Bakıda kifayət qədər ucuz kreditlər olur. Bura ipoteka, iri həcmli biznes mühiti üçün güzəştli kreditlər və s. daxildir".

Ekspert deyib ki, bu əmsal çoxdan bölgələrin xeyrinə olmalı idi:

"Çünki bölgələrdə qeyri-neft sektorunun alternativi olan kənd təəsrrüfatı sektoru inkişaf etməli idi. Bu gün rəqəmsal olaraq bunu görmürük. Regionlarda kredit faizi orta hesabla 19 faizdirsə, hansısa inkişafdan danışmaq mümkün deyil. Bu göstəricilər 5-6 faiz arası olmalıdır". 

Fuad İbrahimovun sözlərinə görə, regionlarda kreditin verilmə üslubu dəyişilməlidir. Bu sahə üzrə institut formalaşmalıdır:

"Bu kreditlər nəzarət altında kortəbii verilməməlidir ki, sonradan hesabatı verilə bilsin. Çox vaxt krediti götürüb başqa təyinatı üzrə istifadə edirlər, sonradan isə bəzən gec qaytarırlar, bu zaman problem yaranır. 2015-ci ildə ardıcıl iki devalvasiya keçən, qeyri-neft sektoru ilə bağlı yol xəritəsi yazan dövlətdə həmin rəqəmlər devalvasiyadan keçən ikinci, üçüncü ildə dərhal dəyişilməli idi. Lakin 9 il keçməsinə baxmayaraq, rəqəmlər hələ də dəyişilməyib".

"Faiz dərəcələri onu göstərə bilərmi ki, banklar bunu etməklə həm də öz pullarını qorumağa çalışır" sualına cavab olaraq ekspert bildirib ki, hər bankda böyük kreditlər vermək üçün kapital olmur:

"Bankların 90 faizindəki kapitallar vətəndaşlara məxsusdur. Biz pullarımızı 10 faizlə depozitə qoyuruq, onlar isə bunu 3 faizlə kreditə verə bilməz. Hökumət banka kapitalı əldə etməyə şərait yaratmalıdır. Məsələn, ehtiyat fondlardan banklara dövlət kredit verə bilər. Deyə bilər ki, illik 2 faizlə, 5 faizlə 5 milyard pul ayırıram. Üstünə də 2 faiz qoyaraq siz bu pulu kredit verin. Yaxud xarici donorların ölkəyə gəlməsinə şərait yarada bilər. Yəni, bazarda ucuz pul kütləsi formalaşmalıdır. Lakin bu yoxdur. Bu gün bütün sadalananları tətbiq etmək üçün güclü iqtisadi siyasət lazımdır”. 

Davud