Fond birjası nədir, BFB necə fəaliyyət göstərir?

Bu gün dünya iqtisadi leksikonuna daxil olan əsas terminlərdən biri fond birjalarıdır. Çox insanın tez-tez eşitdiyi bu ifadə əslində özündə nəyi kəsb edir. Fond birjası və onun məqsədi nədir? 

Azərbaycanda fond birjası necə fəaliyyət göstərir. 

Valyuta.az fond birjası ilə bağlı bəzi məlumatları təqdim edir:

Fond birjası fəaliyyəti üçün lisenziyaya malik olan, fəaliyyətinin müstəsna predmeti tənzimlənən bazarların təşkili və idarə edilməsi olan, səhmdar cəmiyyəti formasında yaradılan hüquqi şəxsdir. 

Fond birjası dövlət qiymətli kağızları bazarının, korporativ qiymətli kağızlar bazarının və törəmə maliyyə alətləri bazarının ticarətini təşkil edir.
 
Qiymətli kağızlar və törəmə maliyyə alətləri üzrə kütləvi ticarət yalnız qiymətli kağızların və törəmə maliyyə alətlərinin fond birjasının daxili qaydalarına əsasən kütləvi ticarətə qəbulundan sonra həyata keçirilir. Kütləvi ticarət qiymətli kağızlar və ya törəmə maliyyə alətlərinin qeyri-məhdud sayda alıcılara ilkin və ya təkrar təklifi nəticəsində bağlanan əqdlərdir. Kütləvi ticarətə qəbul olunmuş qiymətli kağızlar və törəmə maliyyə alətləri tənzimlənən bazarda yalnız investisiya şirkətlərinin vasitəçiliyi ilə alınıb-satılır.

Hazırda Azərbaycan Respublikası ərazisində bir fond birjası fəaliyyət göstərir. Bu da  Bakı Fond Birjasıdır. 

Bakı Fond Birjası Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti formasında yaradılmış kommersiya təşkilatıdır. BFB 1997-ci ildə təsis edilib. Birjanın yaradılmasında əsas məqsəd ölkədə mütəşəkkil fond bazarının formalaşdırılması dayanıb.

Azərbaycanda qiymətli kağızlarla mütəşəkkil ticarətin yeganə təşkilatçısı qismində Bakı Fond Birjası QSC çıxış edir. Onun yerli banklar, brokerlər və İstanbul Fond Birjası (Borsa Istanbul) da daxil olmaqla 20 səhmdarı mövcuddur. Birjanın fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən tənzimlənir. 
Bəs yerli fond bazarında hansı maliyyə alətləri alınıb-satılır və onların hansı xüsusiyyətləri var?

Azərbaycan fond bazarı iki sektordan ibarətdir:

- Dövlət qiymətli kağızlar sektoru;

- Korporativ qiymətli kağızlar sektoru.

Hər bir sektorda müəyyən maliyyə alətləri ticarət olunur.

Dövlət qiymətli kağızlar sektoruna Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi tərəfindən emissiya edilən dövlət istiqrazları, Azərbaycan Mərkəzi Bankı tərəfindən buraxılan qısamüddətli Notlar və bu alətlərlə keçirilən Repo əməliyyatları daxildir.

Dövlət istiqrazlarının və qısamüddətli Notların buraxılışına dövlətin büdcə və monetar siyasətinin tərkib hissəsi kimi yanaşıla bilər. Belə ki, Maliyyə Nazirliyinin emissiya etdiyi dövlət istiqrazları daxili borclanma aləti olub büdcə ehtiyacları üçün vəsait cəlb edilməsi məqsədinə xidmət edir. Hal-hazırda bazarda aşağıda göstərilmiş dövriyyə müddətlərinə malik dövlət istiqrazları mövcuddur:

Qısamüddətli istiqrazlar – Bu istiqrazların dövriyyə müddəti 1 ilədəkdir

Ortamüddətli istiqrazlar isə - dövriyyə müddəti 1 ildən 3 ilədək olanlar nəzərdə tutulur.

Uzunmüddətli istiqrazların dövriyyə müddəti 5 ilədək olur. 

Davud