Avqustun 20-də şəbəkədə Tarifa şəhəri yaxınlığında, Cəbəllütariq boğazında dənizçilərin yaxtalarına hücum edən qatil balinalara atəş aça-aça geri çəkildiyini əks etdirən görüntülər yayılıb. Bu hadisə dəniz yırtıcıları ilə insanlar arasında üç illik qarşıdurmanı yeni səviyyəyə çatdırıb. Heyvan hüquqları müdafiəçiləri dərhal hay-küy qaldırıb və elm adamları yenidən çiyinlərini çəkiblər - qatil balinaların niyə kiçik gəmilərə hücum etdiyini başa düşə bilmirlər.

Valyuta.az xəbər verir ki, bu barədə Lenta.ru-nun materialında deyilir.

Bu dəniz heyvanlarının hücumları əvvəllər də olub, lakin on ildə iki-üç dəfə baş verib və demək olar ki, heç vaxt ciddi nəticələrə gətirib çıxarmayıb. 2020-ci ilin may ayında vəziyyət dəyişib. O vaxtdan bəri İspaniya və Portuqaliya sularında kiçik qayıqlara yüzlərlə qatil balina hücumu qeydə alınıb. Üstəlik, bu hücumlardan sonra üç yaxta batıb.

Statistikaya görə, belə hadisələr demək olar ki, iki gündən bir baş verir. Tarifa sahillərində atışmadan iki gün əvvəl qatil balinalar Portuqaliya sularında “Santa Barbara” əyləncə gəmisinə hücum edərək onun sükanını qoparıblar. Dənizçilər yırtıcıları qorxutmaq üçün suya dizel yanacağı töküblər. Nəticədə qatil balinalar üzərək uzaqlaşıb, “Santa Barbara” isə xilasedicilər tərəfindən yedəklənib.

Hücumda iki kiçik qatil balina və bir yetkin balina olub. Kiçiklər sükanı silkələyib, böyükləri isə uzaqlaşıb və sürətlə yaxtanın bortuna zərbə endiriblər.

Bir həftə əvvəl də eyni ərazidə oxşar hadisə baş verib. Sonra yaşlı bir dənizçi qatil balinalarla qarşılaşıb. Təcavüzkar heyvanlar onun gəmisinin də sükanını qoparıblar. İyunun 23-də Cəbəllütariq boğazında üç qatil balinanın reqatada iştirak edən idmançıların yaxtasına hücum etdiyi bildirilir.

Təcavüzkar qatil balinalar haqqında nə məlumdur?

Alimlər qatil balina təcavüzünün dəqiq səbəbini hələ deyə bilmirlər. Fakt budur ki, bu heyvanlar çox ağıllıdırlar. Onların davranışı təkcə planetin müxtəlif bölgələrində deyil, həm də ayrı-ayrı ailə qruplarında fərqlənir.

Qatil balinaların ailələri yaşlı dişi və onun müxtəlif yaşlarda olan balalarından ibarətdir. Hər qrupa əlaqəli ailələr daxildir. Çox vaxt onların öz dilləri var: ünsiyyət üçün istifadə etdikləri səs siqnalları toplusu. Eyni zamanda, bəzi siqnallar bütün qatil balinalar üçün ümumi olaraq qalır.

Bu yırtıcılarda intraspesifik zorakılıq demək olar ki, yoxdur. Ailə qalmaqalları zamanı narazılığın ən aqressiv təzahürləri su üzərindəki qanadlarla qəzəbli çırpınma ola bilər.

Hər bir ərazi populyasiyası yalnız bir və ya iki növ yırtıcı tutmaqda ixtisaslaşıb. Məsələn, Pireney yarımadası ərazisində qatil balinalar əsasən yazdan yaya qədər Cəbəllütariq boğazında toplanan və daha sonra İspan Qalisiya sahillərinə köç edən mavi üzgəcli tuna balığı ilə qidalanır. Yaxtalara ən çox hücumlar bu marşrutda baş verir.

2020-ci ildən bəri 500-dən çox qatil balina hücumu baş verib

Üç il davamlı qatil balina hücumları haqda elm adamları heyvan hüquqları müdafiəçilərinin məlumatları sayəsində müəyyən etdikləri ən aqressiv qrupdan heyvanlar haqqında çoxlu material toplayıblar. Onlara qladiator qatil balinalar ləqəbi verilib və onlara "qladis" sözü ilə başlayan adlar qoyulub.

Hücumların əsas təhrikçisinin ailələrdən birinə məxsus, Ağ Qledis ləqəbi ilə tanınan yaşlı qatil balina olduğu güman edilir. Onun daimi ortaqları Qledis Klara və Qledis Delilah bacıları, həmçinin balaları Qledis Filabres və Qledis Tariqdir.

Bundan əlavə, Ağ Qledisin anası - Qledis Lamara da dənizçilərə basqınlar zamanı görünür. Eyni zamanda, o, heç vaxt hücumlarda şəxsən iştirak etmir, ancaq baş verənləri yan tərəfdən izləyir.

Qatil balinalar niyə insanlara hücum edir?

Əvvəlcə yaxtalara edilən hücumlarda doqquz yırtıcı iştirak edib. Bu yay alimlər bildiriblər ki, onların sayı 15-ə çatıb. Bir versiyaya görə, yaşlılar gənclərə qayıqlara hücum etməyi öyrədirlər. Düzdür, bütün ekspertlər bu nəzəriyyə ilə razılaşmır.

Qatil balinaların öz balalarına bunu xüsusi olaraq öyrətmədiyini düşünürük. Ancaq davranış nümunəsi gənclər arasında şaquli, sonra isə üfüqi olaraq yayılıb, çünki onlar bunu çox vacib bir şey hesab edirlər.

İndi 2020-ci ildə müəyyən ölçülü bir yaxta ilə "qarşıdurması" zamanı Ağ Qladisin əziyyət çəkməsi ilə onun və qohumlarının həmin ölçülərdə olan bütün gəmiləri təhlükə hesab etməsi ilə bağlı fərziyyə getdikcə daha çox populyarlıq qazanır.

Qatil balinalar əsasən saatda təxminən 10 kilometr sürətlə hərəkət edən, əsasən uzunluğu 12 metrə qədər olan qayıqlara hücum edir. Demək olar ki, onlar həmişə ilk olaraq yaxtanın arxa tərəfinə hücum edir və onun sükanını sıradan çıxarmağa çalışırlar.

Alimlər deyirlər ki, yırtıcılar yüz gəmidən birini hədəf alır, ona görə də onları müəyyən parametrlərə görə diqqətlə seçirlər. Eyni zamanda, qayıq dayanarsa, heyvanlar tez onun arxasına keçirlər.

Bəzi alimlər qatil balinaların sadəcə əyləndiklərini düşünürlər. Məsələn, ispan dəniz bioloqu Renaud de Stefanis belə deyir ki, qayıqlarla bağlı heç bir qisasdan söhbət gedə bilməz və heyvanlar sadəcə kiçik yaxtaların pərləri ilə oynamağı xoşlayırlar. Onun fikrincə,  mühərriki söndürəndə qatil balinaların gəmiyə marağını itirməsi də buna sübutdur. Bu fikri bəzi digər ekspertlər də bölüşürlər.

Onlar inanılmaz dərəcədə maraqlı və oynaq heyvanlardır və bütün bunların da aqressiyadan daha çox oyun olması mümkündür.

Başqa bir ekstravaqant, lakin əsassız olmayan nəzəriyyəyə görə, gəmilərə hücumlar, nə qədər qəribə səslənsə də, qatil balinalar arasında dəb ola bilər. Alimlər, məsələn, 1987-ci ildə ABŞ-ın Pucet körfəzində bu yırtıcıların bir qrupu qızılbalıq cəsədlərini başlarında gəzdirmək dəbinə başlayanda başqa bir oxşar hobbi müşahidə ediblər.

Əvvəlcə, yaşlı dişilərdən biri ağzında belə bir ornamentlə görünüb. Bir neçə həftədən sonra təkcə onun ailəsi deyil, iki qonşusu da qızılbalıq “şapkaları” ilə idman edirdilər. Sonra göründüyü kimi bu dəb birdən-birə yoxa çıxıb. Növbəti il bəzi qatil balinalar onu canlandırmağa çalışsalar da, buna nail ola bilməyiblər.

İnsanlarla qatil balinalar arasında qarşıdurma daha da böyüyə bilər

Qatil balinaların İspaniya və Portuqaliya sahillərində yaxtalara hücumunun səbəbi nə olursa-olsun, heyvan hüquqları müdafiəçiləri getdikcə daha çox yerli əhali üçün artan təhlükədən danışırlar. 20 avqust hadisələri göstərdi ki, bəzi dənizçilər sərt tədbirlər görməyə hazırdırlar.

Qayığı qatil balinaların hücumuna məruz qalan fransız yaxtaçı Sebastien Destremau da münaqişənin inkişaf perspektivlərindən narahatlığını bildirib və jurnalistləri onu şişirtməkdə ittiham edib.

Problem ondadır ki, media məhz aqressiyanı daha çox vurğulayır və buna görə də insanlar silahlanıb, ov tüfənglərini göyərtəyə aparırlar.

İspaniya hökuməti artıq yelkənli gəmilərlə qarşılıqlı əlaqə şansını minimuma endirmək üçün bütün yerli qatil balinaları GPS mayakları ilə etiketləmək proqramına başlayıb. Portuqaliyanın Milli Kruiz Assosiasiyası qatil balinaları qorxutmaq üçün bir növ akustik cihazı sınaqdan keçirdiyini bildirib.

Bununla belə, heyvan hüquqları müdafiəçiləri qorxurlar ki, getdikcə daha çox dənizçi gəmiyə silah götürüb nadir heyvanları şikəst edəcək. Onlardan isə bölgədə cəmi 50 ədəd var.

Nicat