Texnologiya hər an inkişaf edir. Bu inkişafın bəzi sahələrdə iş yerlərinin azalmasına səbəb olub və olmaqda davam edəcəyi bildirilir. Hətta belə fikirlər də var ki, bəzi peşə sahiblərinə ehtiyac qalmayacaq. Bu, nə dərəcə doğrudur?

İT mütəxəsisi Elvin Abbasov Valyuta.az-a açıqlamasında bildirdi ki, texnologiyanın inkişafı bütün sahələri əhatə edir: “4-cü Sənaye İnqilabından sonra avtomatlaşdırma tətbiq edən fabrikdə çalışan işçilərin sayı azalıb, çünki fabriklərdə artıq proseslər avtomatlaşdırma ilə aparılır. Əslində avtomatlaşdırma demək olar ki, bütün sahələrdə - sənayenin bütün istiqamətlərində, həmçinin digər - meteorologiya, tibb, səhiyyə, kənd təsərrüfatında avtomatlaşdırma tətbiq edilir".

Müsahib düşünür ki, avtomatlaşdırma olsa da, insan faktorunu sıfıra endirmək olmaz: “Azalan əməkdaşların yerinə daha kvalifikasiyalı kadrlar gələcək. Yəni, avtomatlaşma, robotlaşma getdikcə, bu sahədəki insanların da bilikləri iş prosesindəki robotları, avadanlıqları idarə edəcək səviyyəyə yüksəlir. Rəqəmsallaşma genişləndikcə, insanların bu istiqamətdə biliyi daha da artmalıdır ki, o, rəqəmsallığı idarə edə bilsin. Həmçinin, bu zaman insan prosesdən tam kənarlaşmır. İnsan prosesin üst səviyyədə içində olur. Yəni, texniki səviyyədə yox, idarəedici səviyyədə içindədir. Demək olar ki, peşələrin hər birində rəqəmsallaşma gedəcək, amma hər birində də insan amilinə ehtiyac olacaq. İnsan bu prosesdən tam deyil, müəyyən qədər çıxacaq”.

Ekspert qeyd etdi ki, bu proses təkcə istehsal yox, həmçinin xidmət sahəsinə də aiddir: “Xaricdə bəzi dövlət qurumlarında xidmət prosesinin demək olar ki, tam avtomatlaşdığının şahidi oluruq. Hətta Estoniyada dövlət qurumlarının xidmətlərinin 99 faizi avtomatlaşıb. Ümumiyyətlə, rəqəmsallaşma, süni intellektlə idarəetmə, avtomatlaşma hamısı bir konsepsiya əsasında fəaliyyət göstərir. Əsasən dövlət qanunları ilə, müəyyən normativlərlə fəaliyyət göstərən peşələri süni intellekt daha asan əvəz edə bilir. Bundan əlavə, süni intellekt yaradıcı, öyrədici, təhsil sahələrində də rol oynaya bilir”.

E.Abbasovun fikrincə, rəqəmsallaşma, avtomatlaşma bir çox sahədə prosesləri şəffaflaşdıracaq: "İnsan xətaları azalacaq, məhsuldarlıq artacaq. Kənd təsərrüfatında belə əkin traktorları artıq insansız fəaliyyət göstərməyə başlayıb. Traktorlar özləri torpağı koordinasiyalı şəkildə şumlayırlar, əkirlər, məhsulu yığırlar və s. Demək olar ki, bütün sahələrdə insan faktoru azalacaq, süni intellekt, rəqəmsallaşma, avtomatlaşma faktoru artacaq”.

İT məsələləri üzrə ekpert Elvin Həsənov deyir ki, müəyyən sahələrin artıq süni intellektin təsirinə məruz qalacağı məlumdur: "İnkişaf və təkmilləşmənin nəticəsidir ki, süni intellekt ərsəyə gəlib. Bu faktoru yaddan çıxartmaq olmaz ki, süni intellektin özünü də insan yaradıb. Yəni onun da inkişafında insan faktoru mövcuddur. Hazırda süni intellektin təkmilləşməsi üçün milyonlar xərclənir. Təbiidir ki, bəzi sahələr təsirə məruz qalacaq. Araşdırmalarım onu göstərir ki, fərqli sahələrdə məqalələr yazmaq, tərcümə, səyahət agentlikləri, bəzi onlayn konsultant işləri (müştəri xidmətləri) və s. süni intellekt tərəfindən ən çox təsirə məruz qalacaq sahələr olacaq. ERP (Enterprise Resource Plannning - Müəssisənin Resurslarının Planlaşdırılması) və tibb kimi sahələrdə indi də süni intellekt istifadə edilir və gələcəkdə istifadəsi genişlənəcək”.

Qarakişi Vəlizadə