"Bitcoin" ("BTC") 108,000 dollara çataraq tarixi rekordunu yeniləyib. Bu yüksəliş Donald Trampın rəqəmsal aktivlər üçün strateji ehtiyat yaratmaq təklifi, "ETF"lərin təsdiqlənməsi və "MicroStrategy" kimi iri oyunçuların geniş alışları ilə əlaqələndirilir.

Valyuta.Az xəbər verir ki, dünən "BTC" 108,260 dollara yüksələrək bütün zamanların ən yüksək səviyyəsinə çatıb. Bu, ABŞ seçkilərindən sonra kripto aktivin 50%-dən çox dəyər qazanması ilə nəticələnib. Hal-hazırda "BTC" təxminən 103,523 dollar səviyyəsində ticarət edilir.  

"BTC"nin yüksəlişi, ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın ABŞ üçün strateji "BTC" ehtiyatı yaratmaq təklifindən təsirlənmiş ola bilər. Bu təklif bazar iştirakçıları arasında böyük maraq doğurub.  

Donald Tramp bu təklifi dekabrın 12-də Nyu-York Fond Birjasında çıxış edərkən səsləndirib. Onun fikrincə, ABŞ kripto sahəsində liderlik etməli və bu məqsədlə neft ehtiyatlarına bənzər rəqəmsal ehtiyatlar yaradılmalıdır.  

"BTC" ehtiyatı ideyası tamamilə yeni deyil. Bu konsepsiya ilk dəfə Respublikaçı senator Sintiya Lummis tərəfindən təqdim olunan "BITCOIN" qanun layihəsi çərçivəsində irəli sürülmüşdü. Bu layihəyə əsasən, ABŞ növbəti beş il ərzində 1 milyon "BTC" əldə edərək artan milli borcu azaltmaq üçün bu aktivdən istifadə edə bilər.  

"MicroStrategy" və institusional təsir

"BTC"nin son yüksəlişində "MicroStrategy"nin aqressiv alışları mühüm rol oynayıb. Şirkət keçən həftə ərzində 1.5 milyard dollar dəyərində "BTC" aldığını açıqlayıb. Alışlar hər bir "BTC" üçün orta hesabla 100,386 dollara başa gəlib və bununla da şirkətin ümumi ehtiyatı 439,000 "BTC"yə çatıb. Bu, təxminən 47 milyard dollar dəyərindədir.  

Şirkətin bu strategiyası onun bazar dəyərinə də əhəmiyyətli təsir göstərib. 2020-ci ildə təxminən 1.1 milyard dollar olan dəyəri indi 100 milyard dollara yaxınlaşıb.  

"MicroStrategy" Nasdaq 100 indeksinə daxil edilir, "Ethereum" isə diqqət mərkəzində qalır  

"MicroStrategy"nin gələn həftədən etibarən Nasdaq 100 indeksinə daxil edilməsi şirkətin səhmlərinə olan tələbatı artıracaq. Bu dəyişikliklər fonunda fondlar və "ETF"lər portfellərini yenidən balanslaşdırmağa başlayacaq.  

Eyni zamanda, "Ethereum" ("ETH") da kriptovalyuta dalğasında geri qalmır. Uzunmüddətli durğunluqdan sonra "ETH" güclü yüksəliş əlamətləri göstərərək dekabrın 16-da 4,106 dollara çatıb və həftəlik 6%-lik artım qeydə alıb.  

Hazırda "ETH", mənfəət götürmə səbəbilə qismən geriləmələr yaşasa da, bu yazı zamanı 3,950 dollar ətrafında sabit qalır.  

"BTC" və "ETH"nin əsas hərəkətverici amillərinə daha dərindən baxıb, bu yüksəlişi formalaşdıran makroiqtisadi göstəriciləri araşdıraraq mütəxəssislərin yaxın günlərdə nə gözlədiyini öyrənə bilərik.  

İnstitusional gücün təsiri

"Bitcoin" və "Ethereum" güclü yüksəliş nümayiş etdirir, lakin əsas hekayə "ETF" axınları, likvidasiyalar və fyuçerslərdə açıq faiz göstəricilərini araşdırdıqda daha aydın olur.  

Bu ay spot "BTC" "ETF"ləri diqqət çəkən nəticələr göstərir. Dekabr ayının əvvəlindən etibarən hər gün ardıcıl axınlar qeydə alınıb və dekabrın 16-dək 5,16 milyard dollar əlavə olunub.  

Bu axınlar "BTC" "ETF"lərinin idarə etdiyi ümumi aktivləri 123 milyard dollara çatdırıb. Bu, xüsusilə institusional investorlar tərəfindən güvən siqnalıdır.  

"ETH" "ETF"lərinin göstəriciləri isə fərqli mənzərə yaradır. 23 iyul tarixində istifadəyə verilməsindən dekabrın 3-dək cəmi 733,6 milyon dollar axın qeydə alınmışdı ki, bu da "BTC"nin performansı ilə müqayisədə çox kiçik rəqəm sayılır. Lakin dekabrın 4-dən bəri "ETH" "ETF"lərində də ardıcıl axınlar müşahidə olunur və bir neçə gün ərzində 1,58 milyard dollar əlavə edilib. Bu, investorların, əsasən qiymət artımı və "BTC"nin bazardakı güclü liderliyi fonunda "ETH"yə maraq göstərdiyini göstərir.  

Likvidasiya məlumatları

Son 24 saat ərzində (dekabrın 17-dək) kriptovalyuta bazarında ümumilikdə 339 milyon dollar dəyərində mövqe likvidasiya edilib. Bunlardan 205 milyon dolları uzun (long) mövqelər, 134 milyon dolları isə qısa (short) mövqelər təşkil edib.  

"BTC" üçün ümumi likvidasiyalar təxminən 60 milyon dollar olub, bunun 30 milyon dolları qısa mövqelərdən, 29 milyon dolları isə uzun mövqelərdən gəlib. Bu da göstərir ki, "BTC"nin 108,000 dollara yüksəlişi fonunda qiymət enişinə mərc edən bir çox treyder bazardan sıxışdırılıb.  

"ETH"nin qiymətinin son dövrdə $4,100 səviyyəsinə yüksəlməsi bir çox pessimist treyderlər üçün gözlənilməz oldu. Bu artım, qısa mövqelərin daha böyük likvidasiyaya uğramasına səbəb oldu.  

"Bitcoin" fyuçerslərinin açıq mövqelərində rekord artım

"BTC" fyuçerslərinin açıq mövqelərinin ümumi dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Oktyabr ayının əvvəlində bu rəqəm $32 milyard idi.  

Donald Trampın  seçki qələbəsindən sonra yaranan müsbət bazar ab-havası ilə açıq mövqelərin dəyəri noyabrın ortalarına qədər $55 milyarda çatdı. Dekabrın 17-nə olan məlumata əsasən, bu göstərici $70 milyard səviyyəsinə yüksəlib.  

Qiymətlərin artması ilə yanaşı açıq mövqelərin çoxalması bazara yeni kapitalın daxil olduğunu və treyderlərin qiymətlərin daha da artacağına ümid etdiyini göstərir.  

"Ethereum" da bu trendlərdən faydalanır 

"ETH" bazar dinamikasına nisbətən gec reaksiya göstərsə də, hazırda eyni yüksəliş impulsundan faydalanır. "ETF" axınları artmağa davam edir, qısa mövqelər isə sürətlə likvidasiya olunur.  

Həm "BTC", həm də "ETH" institusional investisiyalar və fyuçers bazarlarının dəstəyi ilə öz yüksəliş trendləri üçün güclü zəminə sahibdir.  

Makroiqtisadi çətinliklər

Hazırkı geniş makroiqtisadi mühit qeyri-müəyyən vəziyyətdədir. "ABŞ dolları"nın zəifləməsi, faiz dərəcələrinin azaldılacağına dair gözləntilər və Avropadakı siyasi gərginlik qlobal bazarlarda qeyri-sabitliyə səbəb olur.  

Uzun müddət güclənən "ABŞ dolları" hazırda sabitləşib. Noyabr ayı pərakəndə satış göstəricisi 0.7% ilə proqnozlaşdırılan 0.5%-i üstələsə də, bu rəqəm bazara inam yaratmaq üçün kifayət etmədi. Avtomobil və nəqliyyat sektoru istisna olmaqla, artım 0.2% təşkil etdi ki, bu da gözlənilən 0.4%-dən aşağıdır.  

Bundan əlavə, əvvəlki ayların göstəricilərinə edilən aşağı doğru düzəlişlər istehlak xərclərinin - "ABŞ" iqtisadiyyatının əsas hərəkətverici qüvvəsinin - yavaşladığını göstərir.  

Bu, birbaşa olaraq "Federal Ehtiyat Sistemi"nin ("FED") siyasəti ilə bağlıdır. Bazar, 18 dekabrda faiz dərəcələrinin 25 baza bəndi azaldılacağını demək olar ki, dəqiqliklə gözləyir. Lakin "FED" 2025-ci il üçün daha ehtiyatlı bir ton sərgiləyir.  

Gələcəkdə aqressiv faiz endirimlərinə dair gözləntilərin azalması, dolların daha da zəifləməsinin qarşısını alır. Güclü dollar adətən daha riskli aktivlər, o cümlədən "BTC" üçün təzyiq yaradır, çünki investorlar "ABŞ dolları"nı daha təhlükəsiz bir seçim kimi qəbul edirlər. Ancaq dolların möhkəmlənməsi dayandığı üçün kriptovalyutalar üçün müəyyən bir rahatlıq yaranıb.  

Eyni zamanda, "ABŞ"nin sənaye istehsalı noyabr ayında 0.1% azaldı, halbuki analitiklər 0.3% artım gözləyirdilər. Bu, iqtisadiyyatın bəzi sahələrinin çətinlik çəkdiyini göstərir.  

Bunu Avropa və Asiyadakı səhm bazarlarının azalması və "ABŞ"nin gələcəkdəki indekslərinin təxminən 1% geriləməsi ilə birləşdirərək, ənənəvi investisiyalara marağın azalması müşahidə olunur.  

Tarixən, ənənəvi aktivlər zəif performans göstərdiyi və inflyasiya nəzarət altında olduğu zaman kapital "BTC" kimi alternativlərə axmağa başlayır. Bununla belə, ümumi mənfi mənzərə optimist gözləntilərə mane ola bilər.  

Eyni zamanda, Almaniyada kansler Olaf Şoltsun etimad səsverməsini uduzması və Fransadakı iqtisadi problemlər avronun zəifləməsinə səbəb olur.  

Avronun "ABŞ dolları" indeksində 58%-lik paya malik olduğunu nəzərə alsaq, bu, dolları birbaşa dəstəkləyir. Lakin qlobal qeyri-müəyyənlik investorları hökumət və mərkəzi banklardan asılı olmayan aktivlərə, məsələn, "BTC"yə yönləndirir.  

Bütün bunlarla yanaşı, "ABŞ"ın 10 illik dövlət istiqrazlarının gəlirliyi 4.43%-lik son yüksək səviyyədən 4.38%-ə qədər azalıb. Əgər gəlirliklər azalmağa davam edərsə və faiz dərəcələri daha sürətlə endirilərsə, borc götürmək ucuzlaşacaq və investorlar daha yüksək gəlir gətirən alternativlər axtaracaqlar.  

Belə bir vəziyyətdə "Bitcoin" və "Ethereum" kimi kriptovalyutalar fayda əldə edə bilər, çünki onlar ənənəvi bazarlara olan inamın sarsıldığı zaman yüksək gəlirli alternativlər kimi görülür. Lakin heç bir şeyin zəmanəti yoxdur.  

Mütəxəssislər nə düşünür? 

"Bitcoin" və "Ethereum"un davam edən bahalaşma tendensiyaları tarixi olaraq kəskin qiymət dəyişikliklərinə səbəb ola biləcək bir mühit yaradır. Momentum güclü olsa da, investorların diqqət etməli olduğu bəzi əlamətlər mövcuddur. 

"Bitcoin"in təchizat məhdudiyyəti 

Əsas müşahidələrdən biri "BTC"nin sıx təchizat dinamikasıdır. Quinten qeyd edib ki, “BlackRock gündəlik hasilatın 9 qatını mənimsəyir” - bu, institusional investorların "BTC"ni hasilat sürətindən daha tez əldə etdiyini göstərir.  

BlackRock eating up 9x daily mining supply

Supply shock incoming and normies still sleeping

Institutional FOMO just starting

— Quinten | 048.eth (@QuintenFrancois) December 17, 2024

Spot "Bitcoin ETF"ləri vasitəsilə artıq qurumların "BTC"yə daha asan çıxışı var və bu, təchizat məhdudiyyəti narrativini gücləndirir. Əgər institusional investorlar bu tempdə toplamağa davam etsələr, təchizat sıxlığı "BTC"nin qiymət artımının növbəti mərhələsini gücləndirə bilər. 

"Ethereum"un güclü struktur göstəriciləri 

Bu arada, "ETH" da struktur gücünü göstərir. Ali Martinezin sözlərinə görə, keçmiş bull dövrlərində "ETH"nin parabolik artımları, uzunmüddətli sahiblərin “inanmaq” mərhələsindən “tamah” rejiminə keçdiyi zaman baş verib.  

In the past two bull cycles, #Ethereum $ETH went parabolic when long-term holders shifted into greed mode. Right now, they’re only in the early stages of the belief phase. The big move could still be ahead! pic.twitter.com/warxPOlSFj

— Ali (@ali_charts) December 17, 2024

Hazırda "ETH" hələ də "inanmaq" mərhələsinin ilkin mərhələlərindədir, bu da "ETH" üçün əsas qiymət artımının hələ irəlidə ola biləcəyinə işarə edir. Bu, "ETH"nin yaxın zamanlarda sakit şəkildə 4,000 ABŞ dollarına yaxınlaşması ilə uyğunluq təşkil edir.  

"Bitcoin"in "MVRV" nisbəti və qiymət proqnozu 

"BTC"nin "MVRV" nisbəti də analizlərdə diqqət çəkir. Bu göstərici "BTC"nin bazar dəyərini (mövcud bazar kapitallaşmasını) reallaşdırılmış dəyəri (zəncirüstü məlumatlara əsasən orta əldəetmə qiyməti) ilə müqayisə edir. Tarixi nümunələr göstərir ki, "BTC"nin "MVRV" nisbəti 2017-ci ildə 4.7x, 2021-ci ildə isə 4x səviyyəsinə çatıb.  

"Presto Research"in təhlillərinə əsasən, 2025-ci ilin üçüncü rübünə qədər "BTC"nin proqnozlaşdırılan reallaşdırılmış dəyəri 1.2 trilyon dollar hesab edilsə, 3.5x mühafizəkar çarpan tətbiq etməklə "BTC"nin şəbəkə dəyəri 4.2 trilyon dollara (hər "Bitcoin" üçün təxminən 210,000 dollar) çatdırıla bilər.  

New all-time high for #Bitcoin and a liquidity sweep for $ETH.

FED Meeting around the corner, which is likely going to bring a ton of volatility into the markets.

I won't be surprised we'll see $110K and $95K in the same week.

— Michaël van de Poppe (@CryptoMichNL) December 16, 2024

"FED" və gözləntilər 

Ancaq bu səviyyələrə çatmaq asan olmayacaq.Poppenin qeyd etdiyi kimi, "FED"in yaxınlaşan toplantısı əhəmiyyətli dəyişkənlik yarada bilər.  

Faiz dərəcələrinin azaldılması gözlənsə də, "FED"in açıqlamaları bazarda kəskin dalğalanmalara səbəb ola bilər. "BTC", pul siyasətinin maliyyə bazarlarında likvidliyə təsir etməsi səbəbindən mərkəzi bank qərarlarına tez-tez həssas reaksiya göstərir.  

Poppenin sözlərinə görə, “110,000 dollar və 95,000 dolları eyni həftədə görsək təəccüblənmərəm.” 

Ümumi mənzərə 

Əgər "BTC"nin bahalaşma tendensiyası davam edərsə və investor inamı artarsa, "ETH"nin tarixi olaraq geridə qalıb daha sonra qiymət artımına yetişməsi yenidən baş verə bilər.  

Beləliklə, hazırkı bahalaşma əsaslı səbəblərə dayanır: institusional tələbat, azalan təchizat və artan bazar əhval-ruhiyyəsi.

Ancaq "FED"in qərarları və makroiqtisadi qeyri-müəyyənliklər nəzərə alındıqda dəyişkənlik qaçınılmazdır. Məlumatlar pozitiv istiqamətə işarə etsə də, bu dövrün dərinliklərinə gedərkən risklərin idarə olunması vacibdir. Unutmayın: heç vaxt itirə biləcəyinizdən artıq sərmayə qoymayın.  

Rəhim