Çinin cənub-qərbində, Cinpin dağının təxminən 2400 metr altında dünyanın ən böyük və ən dərin yeraltı laboratoriya açılıb.

Valyuta.az xəbər verir ki, 2010-cu ildə açılan Çin Jinping Yeraltı Laboratoriyası (CJPL) ikinci mərhələsini, CJPL-II-ni 2023-cü ilin dekabrında işə salaraq, tarixin ən böyük və ən dərin laboratoriyasına çevrilib. 330.000 kubmetr təsir edici həcmi ilə bu nəhəng struktur əvvəlki lider, İtaliyadakı Gran Sasso Milli Laboratoriyasından daha böyükdür.

Cinpin Laboratoriyası, kainatın kütləsinin 80%-dən çoxunu təşkil edən hipotetik maddə olan qaranlıq maddəni tədqiq edən alimlərin evidir. Qaranlıq maddə elmi sirr olaraq qalır və onun tədqiqi hissəciklər fizikasının əsas sahələrindən birinə çevrilir.

Fiziklər, görünən maddənin yaratdığı cazibə qüvvəsinin sürətlə hərəkət edən qalaktikaları bir arada tutmaq üçün kifayət qədər güclü olmadığından şübhələnirlər ki, bu da qaranlıq maddə nəzəriyyəsinə gətirib çıxarır. Lakin onun adi maddə ilə az qarşılıqlı əlaqədə olduğuna və işıqla qarşılıqlı əlaqəyə girmədiyinə inanıldığı üçün onu öyrənmək çətindir. Qaranlıq maddənin axtarışı fizikanın əsas vəzifələrindən biridir.

CJPL-II qaranlıq maddə tədqiqatı üçün ideal şərait təmin edir. Onun dərinliyi qaranlıq maddə siqnallarının aşkarlanmasına mane ola biləcək kosmik şüalardan qorunma təmin edir. Laboratoriyanın divarları su və radioaktiv qaz radonunu bloklayan, elmi tədqiqatlara mümkün müdaxilələri aradan qaldıran xüsusi qalxanla qorunur.

Sonunculara hissəciklər və astrofiziki ksenon təcrübələri (PandaX) və Çin Qaranlıq Maddə Təcrübəsi (CDEX) layihəsi daxildir. PandaX komandası artıq çəkisini 120 kiloqramdan 4 tona qədər artıraraq detektorunu təkmilləşdirib. Bu, onlara həssaslığı təkmilləşdirməyə və daha dəqiq eksperimentlər aparmağa imkan verir. Bundan əlavə, CDEX komandası daha az kütləli qaranlıq maddə hissəciklərinə yönəlmiş germanium detektorunu yerləşdirib və bu, daha geniş tədqiqatlar aparmağa imkan verib.

Qaranlıq maddə axtarışında rəqabətə baxmayaraq, bir çox tədqiqatçılar laboratoriyalar arasında əməkdaşlığı və məlumat mübadiləsini müvəffəqiyyətin əsas elementləri kimi görürlər. Yaxın gələcəkdə CJPL-II komandası detektorlarını təkmilləşdirməyi və qaranlıq maddənin öyrənilməsi üsullarını təkmilləşdirməyə davam etməyi planlaşdırır. Onlar həmçinin qlobal elmi ictimaiyyəti qaranlıq maddənin sirlərini daha yaxşı həll etmək üçün qüvvələri birləşdirməyə dəvət edirlər.

Nicat