Bloomberg analitikləri deyirlər ki, Tayvan ətrafında münaqişənin hərbi eskalasiyası halında qlobal ümumi daxili məhsul (ÜDM) 10% azala bilər.

Valyuta.az xəbər verir ki, onların hesablamalarına görə, bu cür hadisələrin ümumi zərəri qlobal iqtisadiyyata təxminən 10 trilyon dollara başa gələcək. Bu məbləğlə müqayisədə, Ukraynadakı münaqişənin, COVID-19 pandemiyasının və qlobal maliyyə böhranının iqtisadi nəticələri “cırtdan görünəcək”. Belə genişmiqyaslı təsirin səbəbi Tayvanın yarımkeçirici istehsalında lider mövqe tutmasıdır: Tayvan çip istehsalçısı TSMC-nin yalnız ən böyük 20 müştərisinin ümumi bazar kapitallaşması 7,4 trilyon dollardır. Bundan əlavə, Tayvan boğazı "dünyanın ən mühüm ticarət yollarından birini" təşkil edir.

Bloomberg ekspertlərinin fikrincə, ABŞ-ın iştirakı ilə hərbi senari baş verərsə, adanın ÜDM-i 40%, materik Çininki isə 16,7% azalacaq. ABŞ iqtisadiyyatı 6,7%, qlobal ÜDM isə 10,2% azalacaq. Bu halda ən böyük zərəri Koreya Respublikası, Yaponiya və Cənub-Şərqi Asiyanın digər ölkələri görəcək. Hərbi əməliyyat olmasa, lakin Tayvanın ÇXR tərəfindən blokadaya alınacağı təqdirdə, adanın ÜDM-i 12,2%, materik Çin - 8,9%, ABŞ - 3,3% azalacaq, dünya iqtisadiyyatı isə 5% itirəcək. 

Tayvan 1949-cu ildən, Çan Kay-şek (1887-1975) başçılıq etdiyi Kuomintang qüvvələrinin qalıqları Çin Vətəndaş Müharibəsində məğlub olduqdan sonra adaya qaçaraq qurduqları administrasiya tərəfindən idarə olunur. O vaxtdan bəri Taypey kommunistlər hakimiyyətə gələnə qədər materikdə mövcud olan keçmiş Çin Respublikasının bayrağını və bəzi digər atributlarını qoruyub saxlayır. Pekinin əksər ölkələrin, o cümlədən Rusiya tərəfindən dəstəklənən rəsmi mövqeyinə görə, bu, ÇXR-in əyalətlərindən biridir.

Birləşmiş Ştatlar 1979-cu ildə Tayvanla diplomatik əlaqələri kəsib və Çin Xalq Respublikası ilə əlaqələr qurub. Vaşinqton “vahid Çin” siyasətini tanımaqla yanaşı, eyni zamanda Taypey administrasiyası ilə əlaqələri davam etdirir və adayı silahla təmin edir.

ABŞ Nümayəndələr Palatasının sədri Nensi Pelosinin 2022-ci ilin avqustunda Tayvana səfərindən sonra Pekin və Vaşinqton arasında münasibətlər kəskin şəkildə pisləşib və müdafiə nazirlikləri arasında dialoq faktiki olaraq dayandırılıb.

2023-cü ilin avqustunda Çin və ABŞ hərbçiləri Ficidə təhlükəsizlik konfransı çərçivəsində görüşdülər. Sonra Amerika tərəfini ABŞ-ın Hind-Sakit Okean Komandanlığının rəhbəri Con Akvilino, Çin tərəfini isə Çin Xalq Respublikası Mərkəzi Hərbi Komissiyasının Birləşmiş Qərargah rəisinin müavini Syu Qilinq təmsil edib. 

Nicat