San Dieqo Kaliforniya Universitetinin mühəndisləri beyindəki qan axınını davamlı olaraq izləmək üçün unikal daşınıla bilən ultrasəs tibbi yamaq (plastır) hazırlayıblar.

Bu innovativ inkişaf, daşınıla bilən tibbi texnologiyada əhəmiyyətli bir irəliləyiş olan beyin qan axını haqqında üçölçülü məlumatlar təqdim edir.

San Dieqodakı Kaliforniya Universitetinin Jacobs Mühəndislik Məktəbinin professoru Şenq Xunun rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu Nature jurnalında texnologiyanı təqdim edib. Ultrasəs yamağı operatorun müdaxiləsinə ehtiyac olmadan etibarlı monitorinqi təmin edir, ənənəvi transkranial Doppler ultrasəsin çatışmazlıqlarını aradan qaldırır. Bu üsul operator bacarığı tələb edir və uzunmüddətli istifadə üçün uyğun deyil, yeni yamağı isə davamlı olaraq taxmaq olar.

"Davamlı yamaq monitorinqi mövcud klinik praktikada kritik bir boşluğu bağlayır. Adətən beyin qan axını gündə bir dəfə yoxlanılır ki, bu da digər vaxtlarda mümkün dəyişiklikləri əks etdirmir. Bir xəstə gecə insult keçirərsə, yamaq kritik məlumatları vaxtında verə bilər", - tədqiqatın həmmüəllifi Sai Jou deyib.

Beyin cərrahiyyəsi xəstələri də texnologiyadan faydalana bilər, başqa bir tədqiqatın həmmüəllifi Geongho Park qeyd edir. Poçt markası ölçüsündə yamaq bir neçə qat elastik elektronika ilə silikon elastomerdən ibarətdir. Qatlardan birində ultrasəs dalğaları yaradan və qəbul edən çoxlu kiçik piezoelektrik çeviricilər var. Başqa bir əsas komponent, müdaxiləni minimuma endirərkən siqnal keyfiyyətini yaxşılaşdıran yay tellərindən hazırlanmış mis tor təbəqəsidir.

3D məlumatları əldə etmək üçün tədqiqatçılar saniyədə minlərlə şəkil çəkən ultra-sürətli ultrasəs təsvirindən istifadə ediblər. Bu yüksək kadr sürəti hətta kəllə sümüyü yüksək əks etdirən zaman belə dəqiq məlumatların toplanmasına imkan verir. Xüsusi alqoritmlər məlumatları emal edir, beyin damarları haqqında üçölçülü məlumatları bərpa edir.

Tədqiqatın digər həmmüəllifi Xinyi Yang izah edir: "Beynin mürəkkəb damar sistemi dəqiq ölçmələr əldə etmək üçün 3D məlumatı tuta bilən cihaz tələb edir".

Testlərdə yamaq müxtəlif fəaliyyətlər zamanı 36 sağlam könüllüdə qan axınının ölçülməsində yüksək dəqiqlik nümayiş etdirib. Daha sonra tədqiqatçılar yamağı nevroloji xəstəlikləri olan xəstələrdə sınaqdan keçirməyi planlaşdırırlar. Professor Xu həmçinin bu texnologiyanı kommersiyalaşdırmaq üçün Softsonics adlı startap qurub.

Nicat