Donald Trampın ikinci prezidentlik dönəmi dünya valyutalarına əhəmiyyətli təsir göstərib.

Valyuta.Az "Reuters"ə istinadla xəbər verir ki, bu il dollar Kanada dolları istisna olmaqla inkişaf etmiş bazarların bütün digər valyutalarına qarşı zəifləyib. Bunun əsas səbəbi tariflərə dair qeyri-müəyyənliyin ABŞ iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərə biləcəyi narahatlığıdır.  

"Ümumiyyətlə, tariflər dollar üçün müsbət amil hesab olunur", – deyə "Barclays"ın valyuta strategiyası üzrə mütəxəssisi Lefteris Farmakis bildirib. "Lakin onlar yaxın ticarət tərəfdaşlarına tətbiq edildikdə, ABŞ-yə olan inamı zəiflədə bilər."

ABŞ-də resessiya risklərinin artması və investorların avro, İsveç kronu və yapon yenini almaq üçün ayrıca səbəblər görməsi də dolların zəifləməsinə təsir edir.  

1. Avronun yüksəlişi

Almaniyanın müdafiə və infrastruktur xərclərini artırmaq planı avronun dəyərini kəskin yüksəldib. Ötən həftə avro dollar qarşısında 2009-cu ildən bəri ən böyük həftəlik artımını qeydə alıb və 2022-ci ildən bu yana ən yaxşı rüblük göstəricisini nümayiş etdirərək 5% bahalaşıb.  

Hazırda 1,09 dollar səviyyəsində olan avro, ABŞ-də 5 noyabr seçkilərindən sonra ən yüksək nöqtəyə çatıb. "Bank of America" ("BofA") 2025-ci ilin sonuna qədər avronun 1,15 dollara yüksələcəyini proqnozlaşdırır.  

Avro həmçinin funt sterlinq və İsveçrə frankına qarşı da möhkəmlənib. "Societe Generale" bankının korporativ araşdırmalar şöbəsinin rəhbəri Kennet Bruks bildirib ki, Avropa Mərkəzi Bankı (ECB) faiz dərəcələrini aşağı salma dövrünün sonuna yaxınlaşır və Avropanın müdafiə xərclərini artırması avronun perspektivlərini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib. Bununla belə, ABŞ-nin tarif siyasəti avronun yüksəlişi üçün hələ də risk olaraq qalır.  

2. Yenin güclənməsi 

Bu il yapon yeni dollar qarşısında 6% dəyər qazanaraq əsas yüksələn valyutalardan biri olub. Buna səbəb Yaponiyada faiz dərəcələrinin artması və qeyri-müəyyən iqtisadi şəraitdə investorların yenə "təhlükəsiz liman" kimi müraciət etməsidir.  

"Əgər ABŞ-də iqtisadi yavaşlama riskindən qorunmaq istəyirsinizsə, Yaponiyaya yönəlməlisiniz, çünki bu, ABŞ-nin xəzinə istiqrazlarının gəlirliyinin azalması riskini də ehtiva edir", – deyə "Barclays"ın Farmakis qeyd edib.  

Yen, ABŞ və Yaponiya arasındakı faiz dərəcələri fərqinə son dərəcə həssasdır. Eyni zamanda, Yaponiyada şirkətlərin işçi həmkarlar ittifaqlarının maaş artımı tələblərini qəbul etməsi Mərkəzi Bankı faiz artırmağa sövq edə bilər. Bu da yenin dörd illik geriləmədən sonra cəlbediciliyini artırır. Spekulyantlar indiyə qədər yendə ən böyük artım mövqelərindən birini tutublar.  

3. ABŞ-nin "dost olmayan" qonşuları  

Kanada və Meksika, ABŞ-nin iki ən böyük ticarət tərəfdaşı olmasına baxmayaraq, onların valyutalarına olan təzyiq hələ tam aradan qalxmayıb.  

"ING" bankının hesablamalarına görə, hazırda bazarda Kanada dollarına 2%-lik risk daxildir ki, bu da fevralın əvvəlində 22 ilin ən aşağı səviyyəsini gördüyü vaxt müşahidə edilən 4%-lik riskdən azdır.  

Meksikanın pesosu ötən ay dollar qarşısında üç ilin ən aşağı səviyyəsinə düşdükdən sonra 5% bahalaşıb və hazırda 20,10 peso/dollar səviyyəsinə yaxınlaşıb ki, bu da ABŞ seçkilərindən əvvəlki göstəriciyə yaxındır.  

Trampın Kanada və Meksikadan idxal olunan əksər məhsullara tətbiq edilən 25%-lik tarifləri dayandırması müsbət haldır. Lakin ümumi polad və alüminium tariflərinin çərşənbə günü qüvvəyə minməsi Kanadanın cavab tədbirləri görməsinə və Kanada Bankının növbəti faiz endirimini nəzərdən keçirməsinə səbəb olub.  

Bütün bunlar fonunda Kanada dollarının dəyişkənliyinin yüksək olaraq qalması gözlənilir.  

4. Çin yuanının möhkəmlənməsi

Çinin yuanı Trampın siyasətindən ən çox zərər görən valyutalardan biri kimi qiymətləndirilirdi. Xüsusilə, Pekinin tariflərin təsirini azaltmaq üçün əvvəlki kimi yuanın məzənnəsini süni şəkildə aşağı salacağı ehtimal edilirdi.  

Çin, həqiqətən də, ən çox tariflərə məruz qalan ölkələrdən biri olub. Lakin yuan bu il möhkəmlənərək 7,25 yuan/dollar səviyyəsində ticarət olunub.  

"BofA" bildirib ki, Çin hakimiyyətinin yuanın dollar qarşısında zəifləməsinə imkan verməməsinin əsas səbəbi digər Asiya ölkələrinin valyutalarının yuanla müqayisədə daha çox möhkəmlənməsidir ki, bu da Çin ixracatçılarının rəqabət qabiliyyətini qoruyur.  

"Çin əsas ticarət tərəfdaşları qarşısında yuanda nisbi dəyər itkisinə nail olub, baxmayaraq ki, dollar qarşısında cüzi artım müşahidə edilir", – deyə bank qeyd edib.  

5. İsveç kronunun sürpriz güclənməsi

Dollar qarşısında əhəmiyyətli dərəcədə güclənən və diqqətdən kənarda qalan valyutalardan biri də İsveç kronudur.  

O, bu il 9% bahalaşaraq dollar qarşısında 10 kron səviyyəsinə yüksəlib. Bu, 2023-cü ilin sonlarından bəri ən yüksək göstəricidir və avronun möhkəmlənməsinə baxmayaraq, kron öz mövqeyini qoruyub.  

Analitiklər bildirirlər ki, Avropa fond bazarlarının güclənməsi, Ukrayna-Rusiya münaqişəsində atəşkəs ümidləri və İsveç iqtisadiyyatının yaxşılaşması bu tendensiyanı dəstəkləyir.  

Bundan əlavə, İsveç kronunun Avropa səhmlərinə həssaslığı və ölkənin müdafiə sənayesindəki payının böyük olması onun güclənməsinə əlavə stimul verib. "Societe Generale" qeyd edir ki, İsveç ümumi daxili məhsul baxımından Avropada müdafiə sektoruna ən çox töhfə verən ölkələrdən biridir.  

Rəhim