Beynəlxalq Enerji Agentliyinin ("İEA") hesabatına görə, qlobal elektrikli nəqliyyat vasitələrinin ("EA") satışları bu il 17 milyona çataraq ötən illə müqayisədə 20%-dən çox artacaq. Bu artıma əsasən Çin bazarındakı sürücülər təkan verəcək.  

Valyuta.Az xəbər verir ki, Çərşənbə axşamı yayımlanan hesabatda "İEA" qeyd edib ki, qarşıdakı onillikdə "EA"lara olan artmaqda olan tələbat qlobal avtomobil sənayesini yenidən formalaşdıracaq və yol nəqliyyatında neft istehlakını əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaq.  

Təşkilatın proqnozlarına görə, əgər enerji doldurma infrastrukturunun inkişafı lazımi səviyyədə davam edərsə, 2035-ci ilə qədər qlobal avtomobil satışlarının yarısını elektrikli nəqliyyat vasitələri təşkil edəcək. "İEA", "EA" həm akkumulyatorlu elektrik avtomobilləri, həm də şəbəkədən enerji yığılan hibrid modellər kimi müəyyənləşdirir.  

Bu nikbin proqnoz, dünyanın ən böyük "EA" "Tesla"nın satışlardakı azalma və çinli rəqiblərinin artan təsiri fonunda əsas bazarlarda qiymətləri endirməsindən cəmi bir neçə gün sonra açıqlanıb.  

"İEA"nın icraçı direktoru Fatih Birol bildirib ki, "EA"ların qlobal bazara nüfuzunun ləngiməsi ilə bağlı son mənfi xəbərlər reallığı əks etdirmir. “Mövcud məlumatlar elektrik avtomobillərin inkişafında geriləmə olduğunu göstərmir. Əksinə, qlobal elektrik avtomobil satışlarında son dərəcə güclü artım qeydə alınır”, – deyə o, çərşənbə axşamı jurnalistlərə bildirib.  

Bu artım təkcə Çin alıcıları hesabına deyil. "Avropa Avtomobil İstehsalçıları Assosiasiyası"nın məlumatına görə, 2024-cü ilin I rübündə Avropa İttifaqında yeni akkumulyatorlu elektrik avtomobillərinin satışları ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə təxminən 4% artıb.  

Fatih Birol bəyanatında qeyd edib: “Qlobal "EA" inqilabı zəifləmək əvəzinə, yeni bir inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur”.  

Elektrikli avtomobil bazarında rəqabət artır  

Müsbət tendensiyalara baxmayaraq, elektrik avtomobil istehsalçıları artan rəqabət və qiymət müharibələri səbəbindən aşağı mənfəət marjaları ilə üzləşirlər. Son günlərdə "Tesla" və çinli "EA" istehsalçısı "Li Auto" Çində əsas modellərinin qiymətlərini aşağı salıb. "Tesla" eyni zamanda Almaniya və ABŞ-də də qiymət endirimləri tətbiq edib.  

Bu ayın əvvəlində "Tesla" son dörd ilin ilk illik satış azalmasını qeydə aldı. Şirkətin səhmləri cari ilin əvvəlindən bəri 40%-dən çox dəyər itirib. Eyni zamanda, keçən ilin son rübündə qlobal liderliyə qısa müddətə yiyələnən Çin istehsalçısı "BYD" də çətinliklərlə üzləşib və satışları 2023-cü ilin IV rübündəki 525 min ədəddən bu ilin ilk rübündə 300 minə düşüb.  

"İEA"nın fikrincə, avtomobil istehsalçıları qiymət azalmasından təsirlənsələr də, elektrik avtomobillərinin geniş yayılmasında mühüm rol oynayacaqlar. Agentlik bildirib ki, "EA"lara keçidin sürəti əsasən onların əlçatanlığından asılı olacaq.  

2023-cü ildə Çində satılan elektrik avtomobillərinin 60%-dən çoxu daxili yanma mühərrikli avtomobillərdən daha ucuz olub. Lakin Avropa və ABŞ-da daxili yanma mühərrikli avtomobillərin orta satış qiyməti hələ də elektrikli nəqliyyat vasitələrindən aşağıdır.  

"İEA"nın hesabatında qeyd olunur ki, “bazar rəqabətinin artması və akkumulyator texnologiyalarının təkmilləşdirilməsi yaxın illərdə elektrik avtomobillərinin qiymətlərinin azalmasına səbəb olacaq”. Bundan əlavə, “çinli avtomobil istehsalçılarının qlobal bazarlara artan "EA" ixracı alış qiymətlərinə əlavə təzyiq göstərə bilər”.  

Ötən il çinli avtomobil istehsalçıları qlobal elektrikli nəqliyyat vasitələri satışlarının yarısından çoxunu təmin edib, halbuki onların daxili yanma mühərrikli avtomobillər bazarındakı payı cəmi 10% olub. “Çin elektrik avtomobil istehsalında dünyanın faktiki lideridir”, – deyə Birol bildirib.  

Avropa Çindən artan "EA" idxalı ilə bağlı narahatdır  

Çindən idxal olunan elektrik avtomobillərinin sürətlə artması Avropa İttifaqını ötən ilin sonunda Çin hökumətinin "EA" istehsalçılarına verdiyi subsidiyalarla bağlı araşdırma aparmağa vadar edib. Avtomobil sənayesi Avropada əsas məşğulluq sahələrindən biridir və xüsusilə "Volkswagen", "Audi" və "BMW" kimi böyük istehsalçıların yerləşdiyi Almaniya iqtisadiyyatı üçün kritik əhəmiyyət daşıyır.  

Bu il Çində elektrik avtomobil satışlarının qlobal ümumi satışın təxminən 60%-ni, ölkənin ümumi avtomobil satışlarının isə 45%-ni təşkil edəcəyi gözlənilir.  

"İEA"nın proqnozlarına görə, 2030-cu ilə qədər Çində yollarda olan avtomobillərin üçdə biri elektrikli olacaq. Bu göstərici keçən il on avtomobildən birinə bərabər idi. ABŞ-da bu rəqəm 17%, Avropa İttifaqında isə 18% təşkil edəcək. Müqayisə üçün, ötən il bu göstəricilər ABŞ-də 2%-dən bir qədər çox, "Aİ"də isə təxminən 4% idi.  

Birol bildirib ki, bu keçid həm avtomobil sənayesi, həm də enerji sektoru üçün böyük dəyişikliklərə səbəb olacaq. "İEA" hesab edir ki, nəqliyyat sektorunun elektrikləşdirilməsi qlobal neft tələbatının 2030-cu ildə pik həddə çatmasına kömək edəcək.  

Bununla yanaşı, elektrik avtomobillərinin geniş yayılmasının qarşısındakı əsas maneələrdən biri də Avropa və ABŞ-da ictimai enerji doldurma məntəqələrinin çatışmazlığıdır.  

"İEA"nın məlumatına görə, mövcud hökumət siyasətləri davam edərsə, 2030-cu ilin sonuna qədər dünya üzrə ictimai "EA" doldurma stansiyalarının sayı 15 milyona çatacaq ki, bu da ötən illə müqayisədə təxminən dörd dəfə artım deməkdir.  

Rəhim