“OpenAI”, insanların əxlaqi qərarlarını proqnozlaşdırmaq üçün alqoritmlər üzərində akademik tədqiqatlara maliyyə dəstəyi verir.  

ABŞ Daxili Gəlir Xidməti (IRS) ilə bağlı sənədlərdə, “OpenAI”nin qeyri-kommersiya təşkilatı “OpenAI Inc.”, Duke Universitetinin tədqiqatçılarına “AI əxlaqının araşdırılması” adlı layihə üçün qrant ayırdığını açıqlayıb. “OpenAI” sözçüsü, bu qrantın Duke Universitetinin professorları tərəfindən həyata keçirilən “əxlaqi AI yaratmaq” tədqiqatlarını dəstəkləmək üçün üç il müddətinə ayrılmış 1 milyon dollarlıq maliyyənin bir hissəsi olduğunu bildirib.  

“OpenAI”nin maliyyələşdirdiyi bu “əxlaq” tədqiqatı ilə bağlı ictimaiyyətə açıqlanan məlumatlar məhduddur. Qrantın 2025-ci ildə sona çatacağı məlumdur. 
Layihənin əsas tədqiqatçısı, Duke Universitetinin praktik etika üzrə professoru Volter Sinnott-Armstrong (Walter Sinnott-Armstrong), "TechCrunch"a bu işlə bağlı hər hansı bir açıqlama verə bilməyəcəyini bildirib.

Sinnott-Armstrong və layihənin digər tədqiqatçısı Yana Borq (Jana Borg) indiyə qədər bir neçə tədqiqat və kitab yazaraq, AI-nin insanların daha düzgün qərarlar verməsinə kömək edə biləcək “əxlaqi GPS” kimi potensialını araşdırıblar. Onlar daha böyük qruplar çərçivəsində böyrək donasiyaları üçün qərar qəbul edən “əxlaqi uyğunluq” alqoritmi yaradıblar və AI-nin əxlaqi qərarlar qəbul edəcəyi ssenariləri insanların necə qiymətləndirdiyini öyrəniblər.

Mətbuatda yayılan məlumata görə, “OpenAI” tərəfindən maliyyələşdirilən bu işin məqsədi, tibb, hüquq və biznes kimi sahələrdə “əxlaqi cəhətdən əlaqəli xüsusiyyətlər arasında qarşıdurmalar” zamanı insanların əxlaqi qərarlarını proqnozlaşdıran alqoritmlər hazırlamaqdır.  

Lakin əxlaq kimi incə bir anlayışın müasir texnologiyanın imkanları daxilində olub-olmaması müzakirə mövzusudur.  

⇒ Etik AI alətlərində çətinliklər  

2021-ci ildə Allen AI İnstitutu, etik cəhətdən düzgün tövsiyələr verməyi hədəfləyən "Ask Delphi" adlı bir vasitə təqdim etmişdi. Bu vasitə adi əxlaqi dilemmaları yaxşı qiymətləndirə bilirdi - məsələn, imtahanda köçürməyin yanlış olduğunu “bilirdi”. Lakin sualları bir qədər fərqli şəkildə ifadə etmək kifayət idi ki, "Delphi", hətta etik cəhətdən qəbuledilməz əməlləri, məsələn, körpələri boğmağı təsdiq etsin.  

Bu problemin kökü müasir AI sistemlərinin iş prinsipindədir. Maşın öyrənmə modelləri statistik mexanizmlərdir; internetdə müxtəlif mənbələrdən öyrənərək nümunələri tanıyır və proqnozlar verir. Lakin AI əxlaq anlayışını dərk edə bilmir və əxlaqi qərarlara təsir edən məntiq və emosiyanı qavraya bilmir.  

Bu səbəbdən, AI qərarlarında daha çox Qərb dünyasına aid dəyərlər əks olunur, çünki təlim məlumatlarının böyük hissəsi bu perspektivdən gəlir. Bu isə müəyyən insanların dəyərlərinin AI-nin verdiyi cavablarda əks olunmamasına səbəb olur, xüsusən də bu insanlar onlayn məzmun yaradaraq AI-nin təlim dəstlərinə töhfə vermirlər.  

Məsələn, “Ask Delphi”, heteroseksuallığın homoseksuallıqdan daha “əxlaqi cəhətdən məqbul” olduğunu deyirdi.  

⇒ Əxlaqın subyektivliyi və AI  

“OpenAI” və dəstək verdiyi tədqiqatçıların qarşısında duran əsas çağırış, əxlaqın subyektivliyindən irəli gələn çətinliklərlə bağlıdır. Minilliklər ərzində filosoflar müxtəlif etik nəzəriyyələrin üstünlüklərini müzakirə ediblər və hələ də ümumi qəbul edilən bir çərçivə yoxdur.  

Məsələn, bəzi AI sistemləri Kantçılığı (mütləq əxlaqi qaydalara əsaslanmağı) üstün tutduğu halda, digərləri utilitarizmə (ən çox insana ən çox fayda gətirən qərarları prioritetləşdirmə) üstünlük verir. Hansının daha üstün olduğu isə şəxsi yanaşmadan asılıdır.  

İnsanların əxlaqi qərarlarını proqnozlaşdıracaq bir alqoritm bütün bu aspektləri nəzərə almalıdır. Lakin belə bir alqoritmin ümumiyyətlə mümkün olub-olmaması açıq sual olaraq qalır.  

Rəhim