“Sahibkarlar emal prosesi apardıqları zaman bəzən düzgün uçot mexanizmini aparmadıqları üçün səyyar vergi yoxlanması zamanı müəyyən sanksiyalara məruz qalırlar”.

Bunu vergi məsələləri üzrə ekspert Mahmud Abasquliyev Valyuta.az-a vergi ilə bağlı ən çox sanksiyaya məruz qalan sahələr haqqında danışarkən dedi.

Ekspertin sözlərinə görə, vergidən ən çox maliyyə sanksiyasına məruz qalma emal sahələrində olur. Bunun isə səbəbi var: “Əslində emal prosesi ölkədə vergidən yayınan bir proses deyil. Sadəcə düzgün getməyən əməliyyatlar buna gətirib çıxarır”.

M.Abasquliyev maliyyə sanksiyasına məruz qalmanın hansı formada getdiyini də izah etdi: “Xariclə müqavilə bağlayırıq və ölkəmizə emal məqsədi ilə hansısa xammalları gətiririk. O xammallardan məhsul istehsal etməli və sonra o məhsulu qarşı tərəfə, yaxud onun adından başqa ölkəyə qaytarırsınız. Ölkəyə gələn məhsullar Gömrük Bəyannaməsində müvafiq kodlar vasitəsilə rəsmiləşdirilir. Emal üçün gətirdiyiniz məhsul idxal, yaxud ixrac kimi qeydə alınmır. Emal prosesi üçün gələn xammal kimi qeydə alınır. Buradakı nüans ondan ibarətdir ki, məsələn, sahibkar deyir ki, mən xammalı emal edib hazır məhsul alıram. Tutaq ki, emalın xidmət qiyməti 1 ton üzrə 20 dollardır. 20 dolları o gəlirində qeyd edir, amma uçot mexanizmi tərəfdən səhvə yol verilir. Aldıqları xammalı hazır məhsula çevirən zaman tərkibinə qatılan bəzi məhsulların uçotu getmir. Uçotu getmədiyi üçün o mal anbarda görünür. Mal isə anbarda olmadığı görə avtomatik olaraq maliyyə sanksiyası ilə üzləşirsiniz”.

Ekspertin sözlərinə görə, problemin həlli uçot zamanı xidmətdən gələn gəlirlə xammalın gəlirinin ayrılmasındadır: “Ona görə də, emal prosesində xammal uçotu getməli və hazır məhsulun tərkibinə daxil olan xammalın uçotu aparıldıqdan sonra maya dəyəri formalaşmalıdır. Yəni hazır məhsula çevirən zaman xidmətdən əldə edilən gəlirlə xammalın gəliri ayrılmalıdır. Tutaq ki, emalın xidmət qiyməti 1 ton üzrə 20 dollardır. 20 dolların 5 dolları xammalın xərcidirsə, 5 dollar xammalın gəliridirsə, deməli, 10 dollar xidmətdən gəlir sayılır. Yəni xidmətdən gəlirdə 20 dollar yox, 10 dollar yazmalıyıq. Malın satışından gəliri 5 dollar yazıb, xərcdə də 5 dollar azaltmalıyıq”.