İlk kamera və fotoşəkillər fotoqrafiya tarixində olduqca diqqətəlayiqdir. Bildiyiniz kimi, kamera işi görüntü yaratmaq olan bir vasitədir. Fotoqrafiyanın yaranması iki əsas tarixi inkişafla baş verib. Birincisi, səthdə xəyali təsvirin yaradılması. İkincisi, səthdə real görüntü əldə edilməsi. Bu əsərlər əsasında dünyanın ilk fotoşəkili çəkilib.

Fotoqrafiyanın tarixi inkişafında texnologiya ilə birlikdə gözə görünən, lakin səthdə qalıcı olmayan təsvirlər qalıcı şəkillərlə əvəz edilib. Kameraları inkişaf etdirməyə çalışan tədqiqatçılar müəyyən səthdə əks və kölgələri qalıcı etməyə çalışıblar. Bu səylər nəticəsində fotoşəkili müəyyən bir səthdə qalıcı hala gətirərək ilk fotoşəkil yaradılıb.

İlk fotoşəkilin necə çəkildiyi ilə maraqlananlar üçün bunun çox asan olmadığını qeyd etmək lazımdır. Dünyanın ilk kamerasının ölçüsünü nəzərə alsaq, bu sənətin haradan gəldiyi təəccüblüdür. 

Fransız Joseph Nicephore Niepcenin 1816-cı ildə otağından çəkdiyi təbiət fotoşəkili məlum olan ilk fotoşəkildir.

İlk insan fotoşəkili fransız rəssamı və kimyaçısı Lui Jak Mande Daqer tərəfindən evinin pəncərəsindən çəkilib. Aşağı sol küncdəki adam ilk insan fotoşəkilinin qəhrəmanıdır.

İlk müharibə fotoşəkili 1847-ci ildə Meksika-Amerika müharibəsi zamanı Çarlz J. Betts tərəfindən çəkilib.

Dünyanın ilk fotoşəkili 1968-ci ildə Apollon 8 tərəfindən çəkilib.

İlk rəngli fotoşəkili şotlandiyalı fizik Ceyms Klerk Maksvell çəkib. Fotoqraf rəngli çərçivəyə çatmaq üçün ağ-qara şəkli 3 müxtəlif filtrdən keçirib.
Fotoqrafiyanın tarixi inkişafında dünyada ilk fotoşəkildən başqa, dünyada ilk fotoaparat da maraq doğurur.

Dünyada ilk kamera 1300-cü ildə ərəblər tərəfindən obyektivsiz “Camera Obscura” adı ilə icad edilib. Bununla belə, bu tədqiqatın praktiki olması üçün uzun zaman lazım idi. 1550-ci ildə Nürnberqli Kardan kub şəkilli kameranın qarşısındakı dəliyə kiçik bir şüşə kürə qoydu. 1795-ci ildən sonra Nicephore Niepce fotoqrafiya sahəsində yeni zəmin yaratdı və 1826-cı ildə ilk daimi fotoqrafiya şəklini çəkməyə müvəffəq oldu.

Fotoqrafiya sənəti və fotoqrafiya texnologiyası dünyada ilk kameradan başlayaraq günümüzə gəlib çatan, həyatımızın mühüm anlarında iştirak edən vasitədir. 

Dünyada ilk fotoşəkildən sonra bu bənzərsiz sənət tarixin sənədləşdirilməsindən jurnalistikaya, təbiət gözəlliklərini əbədiləşdirməkdən fotoqrafiya peşəsinə qədər həyatımızın bir parçası oldu.

O qədər ki, şəkil çəkmək hamımızın hobbisinə çevrilib. Xoşbəxtliyimizi, kədərimizi fotoşəkillərlə əbədiləşdirmişik. Bir sözlə, fotoqrafiya, onun tarixi və inkişafı bizim həyatımızdır.

Əvəz Həsənov