12 yaşlı Brenden Şener “Arximedin Ölüm Şüası”nı yenidən yaratmaqla qədim konsepsiyanın doğruluğunu sübut etməyi bacarıb.

Valyuta.az xəbər verir ki, Şenerin sayəsində “Ölüm Şüası” nəzəriyyəsi təsdiqləndi. Kanadada yaşayan uşaq elmi marağından və yaradıcılığından istifadə edərək məşhur “Ölüm Şüası”nın kiçildilmiş versiyasını yenidən yaradıb və onun funksionallığını uğurla nümayiş etdirib.

“Ölüm şüası” nə idi? 

E.ə 287-ci ildə Siciliyanın Sirakuza şəhərində anadan olan Arximed riyazi şücaəti və yaradıcı zəkası ilə tanınırdı. Onun töhfələri Leonardo Da Vinçi də daxil olmaqla sonrakı ixtiraçılar tərəfindən tanınmışdı. Qədim Yunanıstanın ən populyar filosoflarından olan Arximed daha çox suyun üzmə qabiliyyətinin kəşfi ilə xatırlansa da, əslində bir sıra ideyaları sayəsində dövrünün hörmətli adamları arasında olmuşdur. Bu təcrübələrdən biri də silahla bağlı idi. Məşhur filosof öz şəhərini qorumaq üçün dəniz kənarındakı qayaların üzərinə nəhəng bir güzgü yerləşdirmişdi. Bu güzgü sayəsində günəş işığının bucağını düzgün tənzimləyərək düşmən gəmilərini yandırırdı. Belə ki, gəmilər quruya çatmamış kül olurdu. İxtira o dövrdə kifayət qədər sensasiyalı idi. Şüanın gücü o qədər yüksək idi ki, ixtira "Arximedin Ölüm Şüası" adlanırdı. Lakin bu kəşf, məşhur filosof Rene Dekart da daxil olmaqla, digər skeptiklər tərəfindən fantastika kimi qəbul edilərək indiyədək mübahisə mövzusu kimi qalırdı. Brendenin təcrübəsi isə bu qədim mexanizmin real ola biləcəyi ehtimalını gücləndirdi.

Ölüm şüasının tarixi konteksti eramızdan əvvəl 2000-ci ildə Arximedin bu silahı Roma donanmasına qarşı istifadə etdiyi zamana təsadüf edir. 213-212-ci illərdə Sirakuza mühasirəsinə aiddir. “Arximed pəncəsi” kimi digər ixtiralarla yanaşı, “Ölüm şüası” günəş şüalarını düşmən gəmilərinə yönəldiklərək onların alovlanmasına səbəb olmaqla işğalçı qüvvələri dəf etmək məqsədi daşıyırdı. 

Gənc alim idarə olunan və qapalı mühitdə apardığı təcrübədə qədim silahın mexanizmini təqlid etmək üçün infraqırmızı termometrlərdən, plastik qandallardan, güzgülərdən və stolüstü “led” lampalardan istifadə edib. O, təcrübəsində hər güzgü üçün iki dərəcə temperatur artımı  olduğunu və dördüncü güzgü əlavə edildikdə istiliyin səkkiz dərəcəyə qədər yüksəldiyini ortaya qoyub. Bu, 2005-ci ildə Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MIT) apardığı və Arximedin dizaynının gəmini cəmi 11 dəqiqə ərzində yandırmaq potensialını nümayiş etdirən əvvəlki təcrübələrlə uzlaşıb.

Tədqiqatın gənc müəllifi “CSJF Journal”da dərc olunan məqalədə “Eksperimental tapıntılarıma əsasən, MİT qrupu ilə razıyam. "Mən inanıram ki, yanma kifayət qədər güclü istilik mənbəyi və mükəmməl bucaqda fokuslanmış daha böyük, çoxsaylı güzgülər ilə mümkün olacaq" - sözlərini söyləyib.

Şener bu təcrübə ilə “Matteus Hall” illik elm sərgisinin, fizika elmləri üzrə “Thames Valley” elm və mühəndislik sərgisinin qızıl medalını qazanıb. O, həmçinin London İctimai Kitabxanasının "Uşaqların Elm və Texnologiyaya Marağı" mükafatına layiq görülüb.

Təcrübənin müvəffəqiyyətinə baxmayaraq, bəzi məhdudiyyətlər də vurğulanıb. Məsələn, soyuq havada və ya buludlu şəraitdə bu silahların potensial qeyri-praktikliyi. Bundan əlavə, “Arximedin Ölüm Şüası”nın tarixi dəqiqliyi arxeoloji sübutlara malik olmadığı üçün spekulyativ olaraq qalır.

Elmir