Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) açıqladığı rəqəmlərə görə, bu ilin ilk altı ayında  Azərbaycanda 1 milyon 726 min muzdlu işçi olub.

 Bu işçilərin 1 milyon 15 min nəfəri - təxminən 60 faizi paytaxt Bakının yerləşdiyi Abşeron yarımadasında çalışır. Muzdlu işçilərin 40 faizi is ölkənin bütün ərazisində işləyir.

Bu göstəricilərə görə, Azərbaycanda özəl sektorda çalışan 831 min nəfərin 565 min nəfəri - 68 faizi Abşeron yarımadasındadır. 

Bəs kimlərə muzdlu işçi deyilir? Bu şəxslərin hüquqları nədir? Onların əldə etdiyi qazancın vergisi necə hesablanır?

Valyuta.az bu sualların avabını təqdim edir:

Muzdlu iş nədir, muzdlu işçi kimdir?

Muzdlu iş - əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq müqavilə (kontrakt) əsasında haqqı ödənilməklə yerinə yetirilən əmək fəaliyyətidir. Muzdlu işləyən şəxs Vergi məcəlləsinin məqsədləri üçün «işçi», bu cür fiziki şəxsin işçi kimi göstərdiyi xidmətlərin haqqını ödəyən şəxs «işəgötürən», bu cür haqq isə “əmək haqqı” adlandırılır.

İşəgötürən aşağıdakı şəxslər ola bilər:

-Dövlət müəssisə və təşkilatları;

- Qeyri-dövlət (ticarət və qeyri-kommersiya) müəssisə və təşkilatları;

-Fərdi sahibkarlar.

Əmək məcəlləsinin 154-cü maddəsinə əsasən əmək haqqı - müvafiq iş vaxtı ərzində əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş, işçinin gördüyü işə (göstərdiyi xidmətlərə) görə işəgötürən tərəfindən pul və ya natura formasında ödənilən gündəlik və ya aylıq məbləğ, habelə ona edilən əlavələrin, mükafatların və digər ödənclərin məcmusudur.

Əmək məcəlləsinin 157.3 maddəsinə görə əmək haqqının tərkibinə aylıq(vəzifə) maaşı, ona əlavələr və mükafatlar daxildir.

-Tarif (vəzifə) maaşı — işin mürəkkəbliyi, əməyin gərginliyi və işçinin ixtisas səviyyəsinə görə müəyyən edilən əmək haqqının əsas hissəsidir.

-Əmək haqqına əlavə — əmək şəraiti ilə əlaqədar əvəzödəmək və ya həvəsləndirmək məqsədi ilə işçinin tarif (vəzifə) maaşına, əmək haqqına müəyyən edilən əlavə ödəncdir.
-    Mükafat — əməyin kəmiyyət və keyfiyyətinin yüksəldilməsinə işçinin maddi marağının artırılması məqsədi ilə əmək haqqı sistemində nəzərdə tutulan qaydada və formada verilən həvəsləndirici pul vəsaitidir.

Muzdlu işlə əlaqədar əldə edilən gəlirlərə, əmək haqqından başqa, işçinin əldə etdiyi hər-hansı fayda da daxildir.

Bunları isə aşağıdakı kimi sadalamaq olar:

1.Fiziki şəxsə banklararası kredit hərracında olan faiz dərəcəsindən aşağı faiz dərəcəsi ilə ssuda verildiyi halda — bu tipli ssudalar üzrə banklararası kredit hərracında olan faiz dərəcəsinə uyğun faizlə ödənməli olan məbləğlə aşağı faiz dərəcəsinə uyğun ödənməli olan məbləğ arasındakı fərq

İşə götürənin öz işçisinə malı, işi və ya xidməti təqdim etdiyi, yaxud hədiyyə verdiyi halda — bu cür malların, işlərin və xidmətlərin bazar qiyməti ilə dəyəri
2.İşçinin xərclərinin əvəzi ödənildiyi halda — ödənən vəsaitin məbləği

3.İşçinin işə götürənə olan borcunun və ya öhdəliyinin bağışlanıldığı halda — həmin borcun və ya öhdəliyin məbləği;

4.İşəgötürən tərəfindən ödənilən sığorta haqları

5.Vergi Məcələsinin 102.1.8-ci maddəsinə əsasən muzdlu işçilərin bu u ödənişləri gəlir vergisindən azaddır:

- işəgötürən tərəfindən ödənilən bütün növ icbari və könüllü tibbi sığorta haqları;

-3 ildən az olmayan müddətə bağlanan müqavilə ilə həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrə işəgötürənin sığortaolunanın vergiyə cəlb olunan gəlirlərinin 50 faizindən çox olmayan hissəsindən Azərbaycan Respublikasının sığortaçılarına ödədikləri sığorta haqları, həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrə müqavilənin qüvvəyə mindiyi andan etibarən 3 illik müddət keçdikdən sonra sığorta olunana və faydalanan şəxsə ödənilən hər hansı məbləğlər;

-işəgötürən tərəfindən işçiyə (təhtəlhesab şəxsə) verilmiş təhtəlhesab vəsait AR Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada geri qaytarılmadıqda - həmin vəsaitin məbləği.

AR Vergi Məcəlləsinin 98.4 maddəsinə əsasən yuxarıda göstərilən hər 6 bənddə olan məbləğlərə və xərclərə aksizlər, əlavə dəyər vergisi və qiymətləndirilən əqdlə əlaqədar işə götürənin ödəməli olduğu hər hansı digər vergi daxildir.

Vergi Məcəlləsinin 98.3 və 98.5 maddələrinə əsasən muzdlu işlə əlaqədar əldə edilən gəlirlərə isə aşağıdakılar aid deyil:

-Faktiki ezamiyyə xərcləri

-Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən 4 may 2002-ci il tarixli 75 saylı qərarı ilə müəyyən edilmiş dəniz nəqliyyatında ezamiyyə xərcləri əvəzinə üzücü heyətin üzvlərinə sutkalıq ödənişlər

-Digər işgüzar xərclərin əvəzinin ödənilməsi

-İşəgötürən tərəfindən öz işçilərinə verilən pulsuz yemək

-İşəgötürən tərəfindən öz işçilərinə təşkil etdiyi pulsuz əyləncələr

-İşçilərin mənzil və ya işçinin mənzil xərclərinin ödənilməsi

-İşəgötürən tərəfindən öz işçilərinə digər sosial xarakterli xərcləri

Davud