Kembric Universitetinin tədqiqatçılarına görə, "süni intellekt" ("AI") alətləri onlayn auditoriyaların qərarlarına təsir etmək üçün istifadə oluna bilər. Bu, insanların nə alacağından tutmuş kimə səs verəcəyinə qədər müxtəlif sahələrdə özünü göstərə bilər.

Valyuta.Az xəbər verir ki, tədqiqatda "niyyət iqtisadiyyatı" adlanan yeni bir bazarın yaranması vurğulanır. Bu bazarda "AI" köməkçiləri insan niyyətlərini anlayır, proqnozlaşdırır və manipulyasiya edir, daha sonra isə bu məlumatları ondan qazanc əldə edə biləcək şirkətlərə satır.

Kembric Universitetinin "LCFI" tədqiqatçıları tərəfindən irəli sürülən bu "niyyət iqtisadiyyatı", sosial şəbəkələrin istifadəçiləri platformalarında saxlamaq və onlara reklam göstərmək üçün fəaliyyət göstərdiyi "diqqət iqtisadiyyatı"nın varisi kimi təqdim olunur.

"Niyyət iqtisadiyyatı", texnologiya sahəsində "AI"dən istifadə edən şirkətlərin insanların oteldə qalmaq planlarından tutmuş siyasi namizədlər haqqında fikirlərinə qədər motivasiyalarını öyrənərək bu məlumatları ən yüksək təklif verənlərə satmasını nəzərdə tutur.

"Onilliklərdir ki, internetdə diqqət əsas valyuta olub," – deyə "LCFI"dən texnologiya tarixçisi Dr. Conni Penn (Jonnie Penn) bildirib. "Facebook" və "Instagram" kimi sosial media platformalarına diqqətinizi bölüşmək onlayn iqtisadiyyatı irəli aparıb."

O əlavə edib: "Əgər bu tənzimlənməzsə, 'niyyət iqtisadiyyatı' motivasiyalarınızı yeni valyutaya çevirəcək. Bu, insan niyyətlərini hədəfləyən, yönləndirən və satanlar üçün yeni bir qızıl dövr olacaq.

Belə bir bazarın insan arzularına, o cümlədən azad və ədalətli seçkilərə, sərbəst mətbuata və ədalətli bazar rəqabətinə təsirini nəzərə almağa başlamalıyıq ki, bu bazarın arzuolunmaz nəticələrinin qurbanına çevrilməyək."

Tədqiqatda qeyd olunur ki, "süni intellekt" alətləri, məsələn, "ChatGPT" kimi chatbotları dəstəkləyən böyük dil modelləri ("LLM"), "niyyət, davranış və psixoloji məlumatlara" əsaslanaraq istifadəçiləri "proqnozlaşdırmaq və yönləndirmək" üçün istifadə edilə bilər.

Müəlliflər vurğulayıblar ki, "diqqət iqtisadiyyatı" reklamçılara istifadəçilərin diqqətini əldə etməyə imkan verir – real vaxt rejimində reklam mübadiləsi vasitəsilə və ya gələcəkdə, məsələn, bir aylıq reklam sahəsi almaqla bunu təmin edir.

Niyyətləri proqnozlaşdırmaq və yönləndirmək gücü

Tədqiqatda qeyd olunur ki, "LLM"lər real vaxt rejimində istifadəçilərin diqqətini əldə edə bilər. Məsələn, istifadəçiyə “Bu axşam ‘Hörümçək Adam’ filmini izləməyi düşündünüzmü?” sualı verilə bilər və ya gələcək niyyətlərlə bağlı təkliflər irəli sürülə bilər, məsələn: “Özünüzü çox yorğun hiss etdiyinizi demişdiniz, danışdığımız o kinoteatr biletini sizin üçün sifariş edimmi?”

Bu cür təkliflərin istifadəçinin “şəxsi davranış izləri” və “psixoloji profili” kimi amillərə uyğun olaraq “dinamik şəkildə yaradılacağı” bir ssenari tədqiqatda təsvir edilir.

"Niyyət iqtisadiyyatında, bir "LLM" aşağı xərc ilə istifadəçinin ritmini, siyasi baxışlarını, söz ehtiyatını, yaşını, cinsini, tərifə həssaslığını və s. nəzərə alaraq brokerlər vasitəsilə yönləndirici təkliflər təqdim edə bilər və müəyyən məqsədə (məsələn, kinoteatr bileti satışı) nail olmaq ehtimalını maksimuma çatdıra bilər," – deyə tədqiqat vurğulayır. Belə bir dünyada "süni intellekt" modelləri reklamçılar, bizneslər və digər üçüncü tərəflər üçün dialoqları yönləndirə bilər.

Hesabatda qeyd olunur ki, reklamçılar generativ "süni intellekt" alətləri ilə fərdi onlayn reklamlar yarada biləcəklər. Tədqiqatda "Meta" şirkətinin "AI" modeli "Cicero"nun nümunəsi gətirilir. Bu model, müəlliflərin bildirdiyinə görə, "Diplomatiya" adlı stolüstü oyunda insan səviyyəsində performans göstərir. Bu oyun rəqiblərin niyyətlərini anlamaq və proqnozlaşdırmaq bacarığına əsaslanır.

"AI" modelləri, “istifadəçilər tərəfindən yaradılmış məlumat axınlarına” cavab olaraq nəticələrini dəyişdirmək qabiliyyətinə malik olacaq. Tədqiqat göstərir ki, modellər gündəlik söhbətlər vasitəsilə şəxsi məlumatları çıxara və hətta daha çox məlumat əldə etmək üçün danışıqları yönləndirə bilər.

Araşdırmada gələcəkdə "Meta" şirkətinin istifadəçilərin restoran, uçuş və ya otel sifariş etmək niyyətini reklamçılara hərraca çıxaracağı ehtimalı müzakirə olunur. Hesabatda qeyd edilir ki, insan davranışını proqnozlaşdırmaq və ona təkliflər təqdim etmək üçün artıq sənaye mövcuddur, lakin "süni intellekt" modelləri bu praktikanı "çox kəmiyyətləşdirilmiş, dinamik və fərdiləşdirilmiş bir formata" gətirəcək.

"Cicero"nun tədqiqat komandası "süni intellekt" agentlərinin “danışıq tərəfdaşını müəyyən bir məqsədə çatmaq üçün incə şəkildə yönləndirməyi öyrənə biləcəyinə” dair xəbərdarlıq edir.

Tədqiqat həmçinin texnologiya rəhbərlərinin "süni intellekt" modellərinin istifadəçilərin niyyət və hərəkətlərini necə proqnozlaşdıracağını müzakirə etdiklərini qeyd edir. Dünyanın ən böyük "süni intellekt" çip istehsalçısının baş direktoru Censen Xuanqın (Jensen Huang) sözlərinə istinadən bildirilir ki, bu modellər “istifadəçinin niyyətini, arzusunu və kontekstdən asılı olaraq nə etməyə çalışdığını müəyyənləşdirib, ən yaxşı şəkildə məlumat təqdim edəcək”.

Rəhim / Valyuta.Az / SƏHƏR OXUSU