İngilis dilindən tərcümədə “virtual özəl şəbəkə” anlamına gələn VPN istifadəçinin internet bağlantısını şifrələyərək üçüncü tərəflərin bu məlumatlara çıxışının qarşısını alan bir şəbəkə texnologiyasıdır. Bu texnologiya, məlumatların gizli və təhlükəsiz qalmasını təmin edərək, internetdə daha təhlükəsiz bir təcrübə yaratmaq üçün istifadə edilir. VPN texnologiyası korporativ mühitlərdə geniş istifadə olunur. İşçilər ofisdən kənarda da öz şəxsi əməliyyat sistemlərinə təhlükəsiz şəkildə daxil ola bilsinlər deyə korporativ müəssisələr masaüstü kompüterlərdə, noutbuklarda, planşetlərdə və telefonlarda VPN-dən istifadə edirlər.

Bundan başqa, VPN istifadəçilərin onlayn fəaliyyətlərini başqa ölkələrdəki kompüterlərə yönləndirməklə hökumətlərin internetə giriş məhdudiyyətlərini aradan qaldırmağa da kömək edir.

Son dövrlər isə VPN adi insanlar arasında da populyarlıq qazanıb. Belə ki, bəzi ölkələr hansısa sosial şəbəkələrə giriş qadağası qoyanda, müəyyən internet portallarına giriş məhdudlaşdırılan zaman bəzi şəxslər müxtəlif VPN növlərindən istifadə edir. Buna görə də bəzi ölkələr VPN serverlərini bloklamağa çalışsalar da, daim yeniləri yarandığı üçün ondan istifadəni tamamilə məhdudlaşdırmaq mümkün olmur. Bəzi VPN serverləri istifadəçilərin məlumatlarını qeyd etdikləri üçün tam məxfilik təmin edə bilmirlər.

Bununla belə, şəbəkəyə qoşulanların IP ünvanını gizli saxlamaqla məxfiliyi və təhlükəsizliyi artırdığı üçün VPN-dən istifadəyə üstünlük verilir.

Valyuta.az VPN istifadə edərkən nəzərə alınmalı 5 məqamı təqdim edir:

VPN protokoluna diqqət yetirin

VPN protokolu VPN-nin necə işlədiyini və əlaqə saxladığını tənzimləyən qaydalar və standartlar toplusudur. Fərqli protokollar müxtəlif təhlükəsizlik, sürət və uyğunluq səviyyələrinə malikdir. Ən məşhur protokollardan bəziləri IKEv2, L2TP/IPsec və SSTP-dir. Hər bir protokolun öz güclü və zəif tərəfləri var və bəziləri müəyyən cihazlar və ya platformalarla işləməyə bilər. Ehtiyaclarınız üçün ən yaxşı təhlükəsizlik və performans balansını təklif edən bir protokol seçməlisiniz.

Pulsuz VPN əslində pulsuz deyil

Pulsuz VPN gözəl səslənə bilər, amma həqiqət budur ki, bütün şirkətlər xərclərini ödəmək üçün pul qazanmalıdırlar. Bəzi pulsuz VPN-lər bunu reklamlarla, bəziləri isə istifadəçilərinin məlumatlarını satmaqla edir. Bəzən pulsuz daha yavaş əlaqə sürəti və daha az xüsusiyyət deməkdir. Buna görə də VPN provayderinizi düzgün seçin. Əks halda, məxfi məlumatlarınızı məlumatlarınızı satan şirkətə aça bilərsiniz.

 VPN serverləri ilə ehtiyatlı olun

 VPN server VPN istifadə edərkən cihazınızın qoşulduğu uzaq yerdir. Server cihazınız və internet arasında bir keçid rolunu oynayır və sürətinizə, gecikmə müddətinizə və məzmuna girişinizə təsir göstərə bilər. VPN serverini seçməzdən əvvəl onun yerini, tutumunu və reputasiyasını nəzərə almalısınız. Ümumiyyətlə, server fiziki yerinizə nə qədər yaxındırsa, əlaqəniz bir o qədər sürətli və etibarlı olacaq. 

Bununla belə, coğrafi məhdudiyyətli məzmuna daxil olmaq və ya senzuradan qaçmaq istəyirsinizsə, başqa ölkədə və ya regionda server seçmək istəyə bilərsiniz.

 VPN növünü yoxlayın

Saytdan sayta, müştəri-server və peer-to-peer kimi müxtəlif VPN növləri var. Hər bir növün ehtiyaclarınızdan və üstünlüklərinizdən asılı olaraq öz üstünlükləri və mənfi cəhətləri var. Məsələn, saytdan sayta VPN-lər birdən çox yeri və ya şəbəkəni birləşdirmək üçün uyğundur, müştəri-server VPN-ləri isə fərdi istifadəçilər üçün daha çox yayılmışdır. Peer-to-peer VPN-lər mərkəzləşdirilməmişdir və bant genişliyi və resursları bölüşmək üçün digər istifadəçilərə etibar edirlər. Hər bir növün üstünlüklərini və mənfi cəhətlərini araşdırmalı və hansının istifadə vəziyyətinizə uyğun olduğuna qərar verməlisiniz.

VPN xüsusiyyətlərini nəzərdən keçirin

Fərqli VPN-lər təcrübənizi və təhlükəsizliyinizi artıra biləcək müxtəlif xüsusiyyətlər təklif edir. Axtardığınız xüsusiyyətlərdən bəziləri şifrələmə, öldürmə açarı, DNS sızmasından qorunma, split tunel və multi-hopdur. Şifrələmə, hər kəsin onu oxumasının qarşısını almaq üçün məlumatlarınızı qarışdırmaq prosesidir. Öldürmə açarı VPN bağlantısı itdikdə cihazınızı internetdən avtomatik ayıran xüsusiyyətdir. DNS sızmasının qorunması DNS sorğularınızın ISP-yə və ya üçüncü tərəflərə açıqlanmasının qarşısını alan bir xüsusiyyətdir. Split tunelləmə, hansı proqramların və ya veb saytların VPN-dən istifadə etdiyini və hansının istifadə etmədiyini seçməyə imkan verən bir xüsusiyyətdir. Multi-hop əlavə təhlükəsizlik üçün iki və ya daha çox VPN serverləri vasitəsilə trafikinizi yönləndirən xüsusiyyətdir.

Davud