İlahə Adil
Şüuraltı üzrə uzman, şəxsi inkişaf üzrə kouç

Gəliri düzgün idarə etmək pulu qazanmaqdan daha çətindir. Büdcənin ən böyük gəliri düzgün xərclərdən yaranır.

Qazancı düzgün idarə etmək, gəlirlərinizi (maaş, biznes gəliri və digər mənbələrdən gələn pul) və xərclərinizi mütəmadi olaraq izləmək, səmərəli şəkildə idarə etmək və maliyyə məqsədlərinizə çatmaq üçün düzgün qərarlar vermək deməkdir. Bu, yalnız pul qazanmaq deyil, həm də onu necə düzgün və savadlı istifadə etmək, qorumaq və artırmaqla əlaqəlidir. Qazancı düzgün idarə etmək, maliyyə sabitliyi və rifah yaratmağa kömək edir və gələcəkdə qarşılaşacağınız maliyyə çətinliklərinə hazırlıq təmin edir.

Qazancınızı idarə etmək, maliyyə sağlamlığınızı qorumaq və gələcəyinizi təmin etmək üçün çox vacibdir. 

Bunun üçün bəzi əsas addımlar var:

Büdcə dəftəri yaratmaq: Əvvəlcə gəlirlərinizi və xərclərinizi aydın şəkildə yazacaq dəftəriniz olacaq. Hər ay nə qədər gəlir əldə edirsiniz və bu gəlirin hansı xərclərə sərf edirsinizsə, hamısı bu dəftərə yazılmalıdır. Bu, pulunuzu nəzarət altında saxlamağa və daha sonra lazım olmayan xərclərinizi də müəyyən etməyə kömək edəcək.

Gəlirləri artırmaq: Qazancınızı artırmaq üçün işinizdə irəliləyiş etmək, əlavə iş imkanları tapmaq və ya yeni iş sahələrini araşdırmaq faydalı ola bilər. Eyni zamanda, tərəfdaşlıqlar və sərmayələr də qazancınızı artırmağa kömək edə bilər.

Lazım olmayan xərcləri azaltmaq: Ehtiyac olmayan xərclərdən qaçın. Həddindən artıq impulsiv şəkildə alış-veriş etmək və ya lüks mallara pul xərcləmək yerinə, yalnız vacib və ehtiyac duyduğunuz şeylərə pul xərcləyin. Bu, daha çox qənaət etməyinizə kömək edəcək.

Təhlükəsizlik yastığı qurmaq: Bəzilərimiz üçün bu yeni bir termin olsa da, insanda güvən yaradacaq ən güclü alətlərdən biridir. Ən az 3-6 aylıq yaşam xərclərini əhatə edən bir qənaət fondu yaratmaq vacibdir. Bu, hər hansı bir təcili vəziyyətdə maliyyə çətinliklərindən qaçmağa kömək edəcək.

Sərmayə qoymaq: Qazancınızı sərmayə qoyaraq artırmaq da yaxşı bir seçimdir. Sərmayə qoyma yolları arasında səhmlər, istiqrazlar, daşınmaz əmlak və digər investisiya vasitələri mövcuddur. Burada məqsədiniz gələcəkdəki qazancınızı artırmaqdır.

Maliyyə məqsədləri təyin etmək: Qısa, orta və uzun müddətli maliyyə məqsədləri təyin edin. Bu məqsədlər sizi daha disiplinli və fokuslanmış hala gətirəcək. Bu məqsədlərə çatmaq üçün konkret addımlar siyahısını tərtib edin.

Eyni zamanda qazancı düzgün idarə edə bilməməyin bir çox müxtəlif psixoloji səbəbləri də mövcuddur. Bu səbəblərə qıtlıq düşüncəsi, puldan qorxu, “Pul heç vaxt kifayət etməyəcək” və ya “Pul tapmaq çox çətindir” kimi pul ilə bağlı neqativ düşüncə tərzi, təsadüfi alış-veriş və impulsiv xərcləmə və s. aid etmək olar.

Uşaqlıq dövründə pul mövzusunda mənfi təcrübələr (məsələn, ailədə pul çatışmazlığı, borc problemi və ya davamlı maliyyə gərginliyi) insanın gələcəkdə maliyyə idarəçiliyinə güclü təsir göstərir. Bu tip təcrübələrdən sonra şəxslər puldan qorxa bilər və ya onu itirməkdən çəkinə bilərlər. Həmçinin, pul idarəçiliyi ilə bağlı yanlış inanc və anlayışlar formalaşa bilər. Məsələn, "pul heç vaxt çatmır" kimi düşüncələr, şəxsin lazımsız və impulsiv alış-veriş etməsinə səbəb ola bilər. Uşaqlar ailə üzvlərinin pulla bağlı necə davrandığını müşahidə edirlər. Əgər valideynlər pul idarəçiliyini düzgün etmirsə, bu, uşağın gələcəkdəki maliyyə idarəçiliyinə də mənfi təsir göstərə bilər.

Eyni zamanda cəmiyyətin və sosial mühitin maddi uğuru və var-dövləti təbliğ etməsi, insanların öz maliyyə vəziyyətlərinə qarşı təzyiq hiss etmələrinə səbəb ola bilir. Sosial media, reklamlardan və sosial normativlərdən təsirlənərək, insanlar çox vaxt heç ehtiyacı olmadığı halda pul xərcləyir və ya borca girirlər. Sosial təzyiqlərlə əlaqədar olaraq, insanların var-dövlətlərini göstərmək istəyində olmaları, onların maliyyə idarəçiliyi məsələlərində səhv etmələrinə yol açır.

Nəticə olaraq, qazancı düzgün idarə etmək, gəlirlərinizə və xərclərinizə nəzarət etmək, məqsədlərinizə doğru planlı şəkildə irəliləmək, öz davranışlarımızı və düşüncələrimizi dəyişdirmək, borcları minimuma endirmək, qənaət etmək və sərmayə qoymaqdan ibarətdir. Bu, yalnız maliyyə vəziyyətinizi yaxşılaşdırmağa deyil, həm də şəxsi və ailəvi maliyyə sabitliyinizi təmin etməyə kömək edir. Albert Einstein demişkən - "Qazancınızın dəyəri yalnız nə qədər qazandığınızla deyil, necə idarə etdiyinizlə də ölçülür".