Cümə günü Husilərin Ədən körfəzində Rusiya yanacaq tankerinə raket hücumu neft bazarı üçün həlledici məqam ola bilər.

Valyuta.az Bloomberg-ə istinadla yazır ki, Qırmızı dənizdən və Süveyş kanalından axan neftin böyük hissəsi Rusiyadan gəlib və husilər dəfələrlə işarə ediblər ki, rus gəmilərinin qorxmasına gərək yoxdur və Moskva onların sponsoru olan İranın müttəfiqidir.

Lakin hücum göstərdi ki, Yəmən husilərinin verdiyi zəmanətlər gəminin ABŞ, Böyük Britaniya və ya İsraillə ən kiçik əlaqəsi varsa, gəmi yüklərinə şamil edilmir. Husilər Yəməndəki hava hücumlarından sonra ABŞ və Britaniya gəmilərinə qarşı təhdidlərini genişləndirməzdən əvvəl Qəzzadakı müharibədə İsrailin aktivlərini hədəf aldıqlarını bildiriblər.

İndi Qırmızı dənizdən Asiyaya axan gündə 3 milyon barel Rusiya neftinin və yanacağının böyük hissəsi risk altında ola bilər. Rusiya nefti isə Ukraynaya görə sanksiyalara baxmayaraq, dünya bazarı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hücumdan sonra neftin qiyməti təxminən 2 dollar artıb.

Qırmızı dəniz boyunca tranzit dayanacaqmı?

Bu, həm bütövlükdə ticarət üçün, həm də xüsusilə neft üçün mümkün deyil. Tranzit qərarı sahibin, ekipajın, kirayəçinin və mənfəətin istəklərindən asılıdır.

Əgər kirayə verən şəxs Qırmızı dənizdən keçmək istəsə və gəmi sahibini və ekipajı bu marşruta getmək istəyən gəmi sahibi tapsa - ola bilsin ki, təhlükə səbəbindən əlavə xərclə - o zaman qiymət mənalı olduğu müddətcə sövdələşmə baş tutacaq.

Bununla belə, sığortanın qiyməti o qədər baha ola bilər ki, bəzi sahiblər Afrika ətrafındakı marşrutu daha cəlbedici hesab edirlər.

Bütün Rusiya nefti indi hədəfdirmi?

Çox güman ki, yox. Equasis beynəlxalq dəniz məlumat bazası Londonda yerləşən Oceonix Services Ltd şirkətini hücuma məruz qalan Marlin Luanda tankerinin meneceri kimi siyahıya alır. Husilər üçün bu, kifayət edə bilərdi.

Lakin Marlin Luandadakı yanacaq bir çox Rusiya neft məhsullarından onunla fərqlənirdi ki, o, Qərb xidmət təminatçılarının köməyi ilə daşınırdı, çünki onun qiymətləri ABŞ sanksiyaları ilə icazə veriləndən artıq deyildi.

Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən və sonrakı sanksiyalardan sonra Rusiyanın neft və yanacağının böyük hissəsi kölgə donanması adlanan donanma vasitəsilə daşınır.

Sığorta xərcləri artacaqmı?

Ola bilər. Hələ Rusiya yanacaq yüklərinin vurulmasından əvvəl, tranzit sığortasının dəyəri bir neçə həftə ərzində 10 dəfə artaraq gəminin gövdəsinin dəyərinin təxminən 1%-nə yüksəldi.

Bəzi gəmilər üçün bu, təxminən 1 milyon dollardır, potensial olaraq Afrika ətrafında səyahət üçün əlavə yanacaq xərclərindən çoxdur.

Sahiblər və ekipajlar nə edəcəklər?

Bu, çox güman ki, qlobal neft bazarı üçün ən böyük problem olacaq, lakin aydın mənzərənin əldə edilməsi bir qədər vaxt aparacaq, çünki ən önəmlisi Rusiyaya bağlı sahiblərin davranışıdır.

Husilərin Marlin Luandanı vurmasından çox əvvəl bəzi dənizçilər açıqca əsəbi idilər. Cümə günündən əvvəl də dünyanın aparıcı tanker sahiblərinin təxminən dörddə üçü artıq uzaqda qalırdı.

Rusiya yüklərini daşıyan tankerlərin sahibləri və onların ekipajları ən azı cümə günü insidentdən əvvəl bölgədə üzməyə daha həvəsli görünürdülər. Vəziyyət dəyişərsə, bu, Moskva üçün pis xəbər və neftin dünya bazarına çıxarılmasında potensial problem olacaq.

Daha çox Rusiya nefti Afrika ətrafında uzun yol qət etməli olacaq və bu, Qərbin sanksiyalarının artması səbəbindən artıq bir az gərgin görünən tanker donanmasına ağır yüklər qoyacaq.

Neftin çatdırılma xərclərinin artması son nəticədə Rusiya neftinin və onun ixrac etdiyi yerlərdə yanacağın qiymətinə təsir edəcək. Əksəriyyəti və ya hamısı Afrika ətrafında uzun bir marşrut tutmağa məcbur olarsa, kifayət qədər gəmilərin olacağı heç də açıq-aşkar deyil.

Qırmızı dənizdəki vəziyyət - son xəbərlər

İsrailin Qəzza zolağında keçirdiyi hərbi əməliyyatdan sonra Yəmənin İranın dəstəklədiyi husi üsyançıları Qırmızı dənizdə ticarət gəmilərinə hücum etməyə başlayıb. Əvvəlcə yalnız İsraillə əlaqəli gəmilərə hücum edilib, lakin sonradan hücumlarda seçicilik azalıb.

Risklərin kəskin artması səbəbindən Avropa-Asiya marşrutu ilə hərəkət edən ticarət gəmilərinin əksəriyyəti Süveyş kanalı və Qırmızı dənizdən keçən ən qısa yoldan yayınmağa başlayıb. Bunun əvəzinə onlar Afrikanı qərbdən dövrə vuraraq, göndərmə vaxtını və xərcləri artırırlar.

Eyni zamanda, ABŞ və Britaniya təhlükəni aradan qaldırmaq üçün Yəməndəki husi hədəflərinə hava zərbələri endirib.

Nicat