Camid Mövsümov

Azərbaycan Françayzinq Assosiasiyası İdarə heyətinin sədri

Dünyada 1980-ci illərə qədər belə bir düşüncə mövcud idi ki, ölkəndə nə qədər çox istehsal edirsənsə, o qədər çox qazanırsan. İqtisadiyyatda mövcud olan durğunluq, dünya şirkətlərinin də bu məsələyə baxışını dəyişdi. “Nike”, “Tommy Hilfiger”, “Microsoft” və “İntel” kimi şirkətlər ilkin olaraq məhsullarını zəif inkişaf etmiş, işçi qüvvəsinin ucuz olduğu bazarlarda istehsal etməyə başladılar.

Bu şirkətlər üçün əsas məsələ istehsal yox, marketinq idi. Artıq bu yarışda ən böyük istehsal sahəsinə sahib olan deyil, marketinq strategiyasını düzgün aparan və çox məhsul yerinə doğru imic formalaşdıran qazanırdı.

Bir ölkə istehsalçısının markalaşmasının əsasında ölkənin markalaşması və marka strategiyasını düzgün tətbiq etməsi durur. Ölkəmizdə təşkil olunan “Formula - 1”, “COP-29” kimi tədbirlər ölkə markalarının formalaşmasında böyük əhəmiyyət daşıyır.

Azərbaycan sənəti, mədəniyyəti, elmi, mətbəxi, coğrafiyası və fiziki xüsusiyyətləri, insan qonaqpərvərliyi ilə tanınan bir markaya çevrilməlidir.

Marka məhsulun oxşar məhsullardan fərqlənməsinə, məhsul və xidmətlərin tanıdılmasına, fərqlilik yaradılmasına, məhsul və ya xidmətə bağlılıq yaradılmasına dəstək olur. Markalaşma - məhsula və ya xidmətə dəyər yaradan anlayışdır. Markalaşma marketinq strategiyasının ən mühüm məqsədidir. Marka, müştəridən əvvəl şirkəti qoruyur. Məsələn, “Harley Davidson” və “Ford-Mustang” markalarının gücü, digər amerikan şirkətləri çökən zaman bu məhsulları yox olmaqdan qurtarıb. Marka yaratmaq qısaca hər şeydir. Markalaşma həyatımızın əvəzolunmazı olub. Markalaşmağı bacarmayan məhsul və ya xidmətin bazarda qalması mümkün deyildir. Marka yaratmaq çətin, uzun və bahalı bir prosesdir, lakin mümkünsüz deyil. Bir markanın bazarda yerləşməsi üçün ən önəmli faktorlardan biri də AR-GE-dir.

Azərbaycan məhsulları üçün önəmli olan ölkə markalarının xarici bazarlara daşınmasıdır. Bunu yerli şirkətlərin təkbaşına bacarması demək olar ki, mümkünsüzdür. Burada ən önəmli məqam dövlət-özəl iş birliyidir. Bu sahədə yaxın ölkələrin təcrübəsinin ilkin olaraq tətbiqi uğurludur. Qardaş Türkiyədə tətbiq olunan “Turquality” buna əyani təkan ola bilər.

“Turquality” nədir?

“Türk” və “Keyfiyyət” anlayışlarını birləşdirən “Turquality” loqosu yaradılıb. Hədəf “Made in Turkey” müsbət imicinin formalaşdırılmasıdır. “Turquality” əsas hədəfləri aşağıdakılardır:

- Qlobal türk markalarını yarada bilmək üçün şirkətlərin və markaların inkişafına strategiya, əməliyyat, təşkilatçılıq və texnoloji konsaltinq xidmətilə dəstək vermək, 

- Əlaqələrin qurulması və tanınması üçün dəstək vermək, 

- Seçilmiş türk markaları üçün katalizator olmaq. 

Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi: “Türk dünyası bizim ailəmizdir”. 

Türk dünyasının sürətlə qloballaşan dünyada ortaq Türk markasına ehtiyac duyduğu açıqdır. Azərbaycan atalar sözündə deyildiyi kimi - “Güc birlikdədir”. 

2024-cü il may ayının 22-də Qazaxıstan paytaxtı Astana şəhərində ortaq Türk markası olan “Made in Turan” markası elan olunub. Ortaq dəyərlər, mədəniyyətlər əsasında qurulacaq bu marka düzgün yerləşdirmə, tanınma və birgə əməklə qısa zamanda uğurlu dünya markası olması mümkündür. Bu işdə Türk dövlətlərinin dəstəyi mütləqdir. Ortaq marka ətrafında cəmlənəcək Türk dövlətləri iqtisadiyyatları daha sürətli inkişaf və artım sərgiləyəcəkdir.