ABŞ bazarları 2024-cü ilin yekununu nadir uğurla qeyd edib. Belə bir nailiyyət tarixdə yalnız bir neçə dəfə qeydə alınıb.  

Valyuta.Az Dekabr ayında "Dow Jones" indeksinin 2.000 bənddən çox, yəni təxminən 5% azaldığı, "S&P 500" indeksinin isə 2.5% eniş göstərdiyi bir ayın sonunda ABŞ fond bazarları zəif performansla bağlansa da, ümumilikdə il yüksək nəticələrlə yadda qalıb.  

Bu il "S&P 500" indeksi 23%-dən çox artım nümayiş etdirib və bu, 2023-cü ildəki 24%-lik artımdan sonra baş verib. "FactSet" məlumatlarına görə, ardıcıl iki il ərzində 20%-dən çox artım sonuncu dəfə 1997 və 1998-ci illərdə qeydə alınıb.  

Müasir indeks tarixində bu, olduqca qeyri-adi bir hadisədir. "Bank of America"nın təhlilinə əsasən, indeksin ilkin versiyaları bu cür performansa yalnız 1927-1928, 1935-1936 və 1954-1955-ci illərdə nail olub.  

Bu vəziyyət, təqaüd yığımlarını daha da möhkəmləndirə bilər. Təqaüd planları, məsələn, "401(k)" və digər pensiya fondları tez-tez "S&P 500" kimi indekslərə yatırılır. Buna görə də, fond bazarı güclü il keçirəndə hesab balanslarına müsbət təsir göstərir.  

Dekabr ayındakı zəif performansa və 2024-cü ilin sonunda gözlənilən "Santa Claus rallisi"nin baş verməməsinə baxmayaraq, bazarlar 2023-cü ildə əldə edilən uğurların üzərində inamla yüksəlib.  

Bu il "Wall Street"də təsirli gəlirlər qeydə alınıb. İnflyasiya azalıb, istehlak xərcləri yüksək səviyyədə qalıb, iş bazarı isə yavaşlamasına baxmayaraq sabitliyini qoruyub. Texnologiya şirkətlərinin güclü mənfəət artımı fonunda investorlar nikbinlik nümayiş etdirib, Prezident Donald Trampın noyabr seçkilərində yenidən seçilməsi isə səhmlərin dəyərinə müsbət təsir edib.  

Texnologiya şirkətlərinin üstünlük təşkil etdiyi "Nasdaq" indeksi 28.6%, "Dow Jones" indeksi isə 12.9% artım göstərib.  

"S&P 500" indeksi son iki ildə, 2022-ci ildəki 20%-lik azalmadan sonra təxminən 53% artım nümayiş etdirib.  

ABŞ bazarları bu il Avropa və Asiya fond bazarlarından daha yüksək performans nümayiş etdirib.  

"İnflyasiya azalır, faiz dərəcələrinin azaldılması prosesi davam edir və mənfəətlər artır. Bu da bazar əhval-ruhiyyəsini gücləndirir və qiymətləndirmələrə dəstək verir," deyə ABŞ Bankı Sərvət İdarəçiliyinin baş strateqi Terri Sandven (Terry Sandven) bildirib.  

Böyük bankların və analitiklərin 2025-ci il üçün iqtisadi artım gözləntiləri 

Böyük banklar və tədqiqat analitikləri 2025-ci ildə davamlı iqtisadi artımın baş verəcəyini proqnozlaşdırır. Bu nikbinlik, güclü iqtisadi göstəricilər, mənfəət artımı və Prezident Donald Tramp (Donald Trump) administrasiyasının biznesə dost yanaşması ilə əlaqələndirilir. "FactSet"in məlumatına əsasən, analitiklər "S&P 500" indeksinin 2025-ci ildə 14.8% artacağını gözləyirlər.  

Lakin bəzi mütəxəssislər səhmlərin hazırda yüksək qiymətləndirildiyini düşünür. Federal Ehtiyat Sisteminin (Fed) faiz dərəcələrini azaltma sürəti, eləcə də yaxınlaşan geosiyasi risklər səbəbilə bazarda satışların baş verməsi mümkün hesab edilir. İki illik böyük artımlardan sonra bu "boğa bazarı"nın davamlı olub-olmayacağı hələ də sual altındadır.  

"2025-ci ildə iqtisadi artım ehtimalı yüksəkdir və Fed-in növbəti il faizləri azaldacağı gözləntisi fonunda daha bir müsbət ilin şansı böyükdür," deyə "LPL Financial" şirkətinin baş strateqi Ceffri Buçbinder (Jeffrey Buchbinder) bildirib. "Amma əgər inflyasiya yenidən artarsa və ya bazarda həddindən artıq spekulyasiya baş verərsə, bu boğa bazarı çətinliklə davam edə bilər."  

Dekabr ayında zəif performans  

"FactSet"in məlumatına əsasən, dekabr ayı "S&P 500" və "Nasdaq" üçün aprel ayından bəri ən pis ay olub. Texnologiya səhmlərindəki satışlar indekslərin aşağı düşməsinə səbəb olub.  

"Ritholtz Wealth Management"in baş bazar strateqi Kalli Koks (Cali Cox) bildirib ki, ardıcıl üç il ərzində 20%-lik artımı görmək nadir bir haldır. "Hər kəs növbəti ilin yaxşı keçəcəyini gözləyir, bu isə böyük məyusluq üçün zəmin yaradır," deyə Koks CNN-ə müsahibəsində qeyd edib.  

2024-cü ilin bazar icmalı  

2023-cü ilin yayından etibarən rekord yüksək səviyyədə saxlanılan faiz dərəcələri Fed tərəfindən sentyabr ayında azaldılmağa başlanıb. Faiz azalmalarının başlaması və güclü iqtisadi artım ABŞ səhmləri üçün müsbət nəticələr vəd edib.  

Soyuyan inflyasiya investorların nikbinliyini artırsa da, ilin son siyasət iclasında Fed, 2025-ci ildə faizlərin gözləniləndən daha az azaldılacağını bildirib. Bu, bazarların növbəti ilə dair ümidlərini qismən zəiflədib.  

Texnologiya şirkətləri bazarı yüksəltdi  

2024-cü ildə ABŞ texnologiya şirkətləri "S&P 500" indeksinin 23.3% artımına mühüm töhfə verib.  

"S&P Dow Jones Indices"in məlumatına görə, "Möhtəşəm Yeddilik" - "Alphabet", "Amazon", "Apple", "Meta", "Microsoft", "Nvidia" və "Tesla" - bu il indeksin ümumi gəlirlərinin 50%-dən çoxuna cavabdeh olub.  

Noyabrın 5-dən etibarən bu yeddi şirkət indeksin qazancının 96%-dən çoxunu təmin edib. "Nvidia" ("NVDA") səhmləri ilin ən yaxşı performansını göstərərək 179% artıb.  

Lakin böyük texnologiya şirkətlərinin bu yüksəlişinə baxmayaraq, bazar genişliyi zəif olub. "S&P 500" indeksinə daxil olan əksər şirkətlər noyabrdan bəri dəyər itirib və indeks əsasən "Möhtəşəm Yeddilik" tərəfindən dəstəklənib.  

Dow Jones, Nasdaq və digər maliyyə göstəriciləri üzrə 2024-cü il icmalı  

Dow Jones Industrial Average:

"Dow Jones" indeksi il ərzində 12.9% artım göstərib. Dekabrın 4-də rekord səviyyəyə - 45,000 bənddən bir qədər yuxarı - çatdıqdan sonra, indeks dekabr ayında 5% azalma ilə ili tamamlayıb.  

Noyabr ayında ABŞ-ın çip istehsalçısı "Nvidia" "Dow Jones" indeksinə daxil edilib.  

Nasdaq Composite:

Texnologiya səhmlərinin üstünlük təşkil etdiyi "Nasdaq" indeksi 2024-cü ildə 28.6% artım nümayiş etdirib və əsas göstəricilər arasında lider olub. Bu yüksəliş investorların texnologiya və süni intellekt sahəsinə olan inamı fonunda baş verib.  

Dekabr ayında süni intellekt yönümlü məlumat şirkəti "Palantir" ("PLTR"), təxminən 340% artımla "Nasdaq" indeksinə daxil olub.  

ABŞ xəzinə istiqrazları:

10 illik ABŞ xəzinə istiqrazlarının gəlirliyi çərşənbə axşamı 4.57%-ə yüksəlib. Bu istiqrazların gəlirliyi 2024-cü ildə 15%-dən çox artıb ki, bu da gələcək iqtisadi artım və inflyasiya gözləntilərini əks etdirir.  

2 illik xəzinə istiqrazlarının gəlirliyi isə çərşənbə axşamı 4.232%-ə enib.  

ABŞ dolları:

ABŞ dolları ilin sonunda iqtisadi artım gözləntiləri fonunda güclənib. Prezident Donald Trampın (Donald Trump) noyabr seçkilərində yenidən seçilməsi dolların sürətlə yüksəlməsinə səbəb olub. "FactSet"in məlumatına görə, ABŞ dolları indeksi il ərzində 7.1%-dən çox artıb.  

Bitcoin:

Bitcoin çərşənbə axşamı saat 16:00-da təxminən 93,400 dollara düşərək ay ərzində 4% dəyər itirib. Bununla belə, dünyanın ən böyük kriptovalyutası 2024-cü ildə təxminən 120% artımla diqqət mərkəzində olub. 
 
İki il əvvəl kriptovalyuta bazarındakı çökmə zamanı bitcoin 17,000 dollardan aşağı qiymətləndirilirdi, amma bu il sürətlə yüksələrək əsas axın tərəfindən qəbul olunmağa davam edib.  

Prezident Trampın kriptovalyutalara dəstək verməsi və Paul Atkins-i ABŞ Qiymətli Kağızlar və Birja Komissiyasının (SEC) rəhbəri təyin etməsi bitcoinin dəyərini artırıb. Trampın bu qərarını elan etməsindən sonra bitcoin ilk dəfə 100,000 dollar həddini keçib.  

Qızıl:

Qızıl 2024-cü ildə 27% artımla diqqətəlayiq performans göstərib və "S&P 500" indeksini üstələyib.  

İnvestorlar qızılı iqtisadi qeyri-sabitlik və inflyasiyaya qarşı təhlükəsiz liman kimi qəbul ediblər."Fed"in faiz dərəcələrini azaltması fonunda qızıl gəlir gətirən aktivlər, məsələn, istiqrazlar qarşısında daha cazibədar olub.  

Qızılın artışı, həmçinin, dünyanın mərkəzi banklarının qızıl ehtiyatlarını artırması ilə dəstəklənib.  

Əmtəələr:

2024-cü ilin ən gözlənilməz gəlir gətirən sərmayəsi kakao olub.  

Nyu-York birjasında kakao fyuçerslərinin qiyməti il ərzində 168%-dən çox artıb.  

Gana və Fil Dişi Sahilində - qlobal kakao istehsalının 70%-dən çoxunun həyata keçirildiyi bölgələrdə - iqlim problemləri məhsuldarlığı aşağı salıb və bu, təchizat çatışmazlığına səbəb olub.  

Kofe və portağal şirəsi fyuçerslərinin qiymətləri də iqlim dəyişikliyi və zəif məhsul perspektivləri səbəbindən artıb.  

Fyuçers müqavilələri əsasən iri banklar və aktiv idarəetmə şirkətləri tərəfindən ticarət olunur. 

Rəhim