Bu gün bir qrup şəxs var ki, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmadan, heç bir vergi vermədən faizə pul verir və bundan gəlir əldə edirlər. Bəs bu məsələ qanunla necə tənzimlənir?

Valyuta.az-a danışan Vəkillər Kollegiyasının üzvü, vəkil Qumru Eyvazova bildirdi ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 740.10-cu maddəsinə əsasən, gəlir əldə etmək məqsədilə müntəzəm olaraq, habelə qeyri-məhdud subyektlərə pul vəsaitlərinin borc verilməsi yalnız normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq kreditlərin verilməsi fəaliyyətinin həyata keçirilməsi hüququna malik şəxs tərəfindən həyata keçirilə bilər:

“Bu maddəni təhlil etdikdə aydın olur ki, gəlir əldə etmək məqsədilə müntəzəm olaraq, habelə qeyri-məhdud subyektlərə pul vəsaitlərinin borc verilməsi üçün şəxs kreditlərin verilməsi fəaliyyətinin həyata keçirilməsi hüququna malik olmalıdır, yəni lisenziyası olmalıdır. Bu da onu deməyə əsas verir ki, şəxs bir dəfə kiməsə borc verə bilər. Lakin bunu mütəmadi olaraq etdiyi təqdirdə lisenziyası olmalıdır”.

Vəkil bildirdi ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 743-cü maddəsinə əsasən, kredit müqaviləsinə görə borcverən pul vəsaitinə mülkiyyət hüququnu müqavilədə göstərilən məbləğdə və şərtlərlə borcalana verməyi, borcalan isə aldığı pul vəsaitini müqavilədə müəyyən edilmiş müddətə faizlərin və (və ya) müqavilədə göstərilən digər ödənişlərin ödənilməsi şərtilə borcverənə qaytarmağı öhdəsinə götürür:

“Kredit müqaviləsi üzrə borcverən yalnız normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq kreditlərin verilməsi fəaliyyətinin həyata keçirilməsi hüququna malik şəxs ola bilər. Bunlar isə banklar və bank olmayan kredit təşkilatlarıdır. “Banklar haqqında” Qanuna əsasən, bank fiziki və hüquqi şəxslərdən depozitlərin və ya digər qaytarılan vəsaitlərin cəlb edilməsi, öz adından və öz hesabına kreditlərin verilməsini, habelə müştərilərin tapşırığı ilə köçürmə və hesablaşma-kassa əməliyyatlarını məcmu halda həyata keçirən hüquqi şəxsdir. Bank lisenziyası bu Qanunla müəyyən edilmiş qaydada verilən, fiziki və hüquqi şəxslərdən depozitlər və ya digər qaytanlan vəsaitlər cəlb etmək, öz adından və öz hesabına kreditlər vermək ilə bağlı fəaliyyəti, habelə müştərilərin tapşırığı ilə köçürmə və hesablaşma-kassa əməliyyatlarını məcmu halda həyata keçirməyə müstəsna hüquq verən xüsusi razılıqdır”.

“Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında” Qanuna əsasən, bank olmayan kredit təşkilatı (bundan sonra – BOKT) xüsusi razılıq (lisenziya) əsasında kreditlərin verilməsi və bu Qanunla nəzərdə tutulmuş digər fəaliyyət növlərini həyata keçirən ixtisaslaşmış kredit təşkilatıdır.

Yuxarıda göstərilən maddələrin təhlili nəticəsində aydın olur ki, kredit vermək və gəlir götürmək üçün lisenziya (icazə) olmalıdır. Belə fəaliyyətlə lisenziyasız məşğul olmaq qanunsuzdur və məsuliyyətə səbəb olur”.

Əvəz Həsənov