Kvant hesablamaları uzun müddətdir gələcəyin texnologiyası kimi təqdim olunurdu, indi isə bu gələcək gerçəyə çevrilir. Tibb, kibertəhlükəsizlik və materialşünaslıq sahələrində klassik kompüterlərin bacarmadığı problemləri həll etmək üçün kvant çiplərinin hazırlanması sürət qazanıb. "Google" və "Microsoft" kimi texnologiya nəhəngləri ilə yanaşı, çevik startaplar da sabit və çoxsaylı kubitləri idarə edə bilən sistemlər üzərində çalışır. Məqsəd: səhvlərə davamlı, güclü və genişlənə bilən kvant kompüterləri yaratmaqdır.

Valyuta.az kvant çiplərinin hazırlanmasında diqqət çəkən bəzi əsas şirkətləri təqdim edir. 

Akhetonics — Almaniyada fəaliyyət göstərən bu startap yalnız optik texnologiyaya əsaslanan ümumi məqsədli kvant çipi hazırlayır. Şirkət 2024-cü ilin noyabrında "Matterwave Ventures" rəhbərliyi ilə 6 milyon avro investisiya cəlb edib.

Alice & Bob — Fransız startapı olan "Alice & Bob" 2025-ci ilin yanvarında 104 milyon dollar dəyərində "B seriyası" investisiya raundu alıb. Şirkət səhvlərə davamlı kvant kompüteri yaratmaq üçün "pişik kubitləri" texnologiyasından istifadə edir.

Amazon — "AWS" brendi ilə çıxış edən "Amazon" 2025-ci ilin əvvəlində "Ocelot" adlı ilk kvant çipini təqdim edib. Şirkət bu layihəni Kaliforniya Texnologiya İnstitutu ilə əməkdaşlıq çərçivəsində reallaşdırıb.

Atom Computing — ABŞ-ın bu şirkəti neytral atomları optik üsulla tələyə salmaqla kvant kompüterləri qurur. "Microsoft Ignite 2024" tədbirində "Microsoft"la birgə 2025-ci ildə kommersiya məqsədli kvant kompüteri buraxacaqlarını açıqlayıblar.

D-Wave — Kanadada yaradılan və hazırda Nyu-York Fond Birjasında listinq olunan "D-Wave", kvant anneallaşmasına əsaslanan sistemlər üzərində çalışır. Şirkətin son flaqman məhsulu "Advantage2" prototipidir.

EeroQ — İllinoys ştatında yerləşən bu startap helium əsasında kvant çipləri hazırlayır və qərargahını genişləndirmək üçün 1,1 milyon dollarlıq investisiya ayırıb.

Fujitsu və RIKEN — 2025-ci ilin aprelində "Fujitsu" və Yaponiyanın RIKEN tədqiqat institutu 256 kubitlik superkeçirici kvant kompüteri təqdim ediblər.

Google — Şirkət 2024-cü ilin dekabrında "Willow" adlı yeni kvant çipini təqdim edib. "Willow" "Sycamore" çipindən üstün göstəricilərə sahibdir və kvant səhv düzəltmə sahəsində irəliləyiş kimi qiymətləndirilir.

IBM — "IBM" öz kvant tədqiqatlarında "Condor" və "Heron" adlı yüksək kubitli və aşağı səhv faizli superkeçirici çiplər üzərində işləyir.

Intel — "Intel" silikon spin kubitlərinə əsaslanan kvant çipləri inkişaf etdirir. 2023-cü ildə "Tunnel Falls" adlı 12 kubitlik tədqiqat çipi təqdim edilmişdi.

IonQ — "IonQ" tələyə salınmış ion texnologiyası əsasında kvant kompüterləri istehsal edir və SPAC vasitəsilə ictimai şirkətə çevrilmişdir.

IQM — Finlandiyada yerləşən bu startap superkeçirici kvant kompüterləri inşa edir və 2022-ci ildə 128 milyon avro dəyərində investisiya cəlb edib.

Microsoft — 2025-ci ilin fevralında "Microsoft" "Majorana" adlı topoloji əsaslı kvant çipini təqdim edib.

Pasqal — Fransız startapı olan "Pasqal" neytral atomlar texnologiyasına əsaslanaraq tam spektrli kvant həlləri yaradır.

PsiQuantum — Fotonik texnologiya əsasında fəaliyyət göstərən "PsiQuantum" 1 milyon kubitlik kvant kompüter qurmağı hədəfləyir.

Qilimanjaro — İspan startapı olan "Qilimanjaro" analoq kvant tətbiqləri üçün xüsusi çiplər (QASIC-lər) hazırlayır.

Quandela — 2017-ci ildə yaradılan fransız startapı fotonik kvant kompüterləri istehsal edir və 2023-cü ildə 50 milyon avro investisiya əldə edib.

Quantinuum — "Cambridge Quantum" və "Honeywell Quantum Solutions" birləşməsi nəticəsində yaranan "Quantinuum" tələyə salınmış ion texnologiyasına əsaslanır.

QuantWare — Niderlandda fəaliyyət göstərən "QuantWare" 3D çip arxitekturası olan "VIO" texnologiyasını təqdim edib.

QuEra — ABŞ-ın "QuEra" şirkəti neytral atom texnologiyasına əsaslanaraq "Aquila" adlı 256 kubitlik analoq kvant kompüteri hazırlayıb.

Rigetti Computing — Superkeçirici texnologiyaya əsaslanan ABŞ şirkəti olan "Rigetti Computing" "Ankaa-3" və yaxın zamanda təqdim ediləcək 336 kubitlik "Lyra" sistemləri üzərində işləyir.

SEEQC — ABŞ-da yaradılan "SEEQC" "Hypres" şirkətindən ayrılaraq aşağı gecikməli və enerji səmərəli kvant kompüter çipləri istehsal edir.

SpinQ — Çində qurulan "SpinQ" nüvə maqnit rezonansı texnologiyasından istifadə edərək portativ kvant kompüterlər hazırlayır.

Xanadu — Kanadanın "Xanadu" startapı fotonik texnologiya ilə kvant kompüterləri hazırlayır və 2025-ci ildə "Aurora" sistemini təqdim edib.

Sərvanə Rəmixanova