Süni intellekt sürətlə inkişaf edir və əsas sual budur: Texnologiya əmək bazarına tam üstünlük qazanana qədər nə qədər vaxt lazımdır? 

Valyuta.az xəbər verir ki, "PwC", "McKinsey" və Dünya İqtisadi Forumunun hesabatlarına əsasən, 2050-ci ilə qədər süni intellekt qlobal işçi qüvvəsini əsaslı şəkildə dəyişəcək. Mövcud işlərin təxminən 60%-i texnologiyaya uyğunlaşma tələb edəcək. Avtomatlaşdırma və ağıllı sistemlər iş mühitinin əsas tərkib hissəsinə çevriləcək.

Rəqabətdə qalmaq üçün insanlar tənqidi düşüncə və rəqəmsal savadlılıq bacarıqlarını inkişaf etdirməli, süni intellektə daha davamlı olan səhiyyə və təhsil kimi sahələrə yönəlməlidirlər. Yenidən ixtisaslaşdırma proqramlarının dəstəklənməsi də tövsiyə edilir.

Məşhur investor və "Bridgewater" fondu qurucusu Rey Dalio qeyd edir ki, süni intellektin təsirinə hazırlıqlı olanlar gələcəyin formalaşmasında əsas rol oynayacaqlar. O xəbərdarlıq edir ki, texnologiyanın məhsuldarlığı artırmasına baxmayaraq, yeni iş yerlərinin yaradılmasından daha sürətli iş yerləri aradan qalxa bilər.

Müxtəlif mənbələrin qiymətləndirmələrinə görə, süni intellektin əmək bazarını əsaslı dəyişməsi üçün 10-30 illik bir müddət tələb olunacaq. "McKinsey" proqnoz verir ki, 2030-cu ilə qədər ABŞ-da mövcud işlərin 30%-i avtomatlaşdırılacaq, 60%-i isə süni intellekt vasitəsilə köklü şəkildə dəyişəcək. "Goldman Sachs" isə 2045-ci ilə qədər iş yerlərinin 50%-nin tam avtomatlaşdırıla biləcəyini bildirir.

Şirkət daha əvvəl süni intellektin qlobal miqyasda 300 milyon iş yerini aradan qaldıra biləcəyini, dünya üzrə əmək bazarının 25%-nin avtomatlaşdırılacağını təxmin edib. Bununla belə, tikinti, texniki xidmət və təmir kimi sahələr daha davamlı sayılır.

Dalio iqtisadiyyatda məhsuldarlığın artacağı, lakin işçi qüvvəsinin sürətlə azalacağı "böyük deleverajlaşma" dövrü barədə xəbərdarlıq edir. "BlackRock"un baş direktoru Lerri Fink və "JPMorgan Chase"in rəhbəri Ceymi Dimon da süni intellektin hüquq və maliyyə xidmətlərində ciddi dəyişikliklərə səbəb olacağını bildirirlər.

Texnoloji irəliləyişlər, qanunvericilik dəyişiklikləri və iqtisadi stimullar bu prosesin sürətinə təsir edəcək. "Pershing Square" rəhbəri Bil Akman isə qeyd edir ki, şirkətlər artan xərcləri azaltmaq üçün süni intellekt texnologiyalarını daha sürətlə mənimsəyirlər.
Maliyyə naziri Skott Bessent isə bildirir ki, yenidən ixtisaslaşdırma proqramlarının dəstəyi ilə süni intellekt ABŞ-ın rəqabət qabiliyyətini artıra bilər və kütləvi iş itkisini gecikdirə bilər.

Süni intellekt ilk hansı işlərə təsir edəcək?

Süni intellektin təsiri peşələrə bərabər şəkildə yayılmayacaq. Məlumatların daxil edilməsi, cədvəl tərtibatı və müştəri xidməti kimi sahələr artıq avtomatlaşdırılır. 2024-cü ildə keçirilmiş araşdırmaya görə, inzibati tapşırıqların 60%-i avtomatlaşdırıla bilər. "BlackRock" süni intellekt texnologiyaları ilə arxa ofis işlərini optimallaşdırır.

Mühasibatlıq, maliyyə modelləşdirməsi və ilkin məlumat təhlili də süni intellektin təsir dairəsindədir. Hüquq sahəsində paraleqal işlər, müqavilə hazırlığı və hüquqi araşdırmalar artıq avtomatlaşdırılmağa başlayıb. Bununla belə, məhkəmə çıxışları və hüquqi strategiya sahələri hələlik insanlara ehtiyac duyacaq.

Qrafik dizayn, kopiraytinq və əsas media işləri də süni intellekt vasitəsilə dəyişir. Lakin yaradıcılıq və emosional zəka tələb edən hekayəçilik və yüksək sənət sahələri hələ uzun müddət insan tərəfindən idarə olunacaq.

Proqram təminatı hazırlanması, mühəndislik və məlumat elmləri ikitərəfli təsirə məruz qalacaq: məhsuldarlıq artsa da, standartlaşdırılmış kodlaşdırma işləri avtomatlaşdırılacaq. Eyni zamanda, kiber təhlükəsizlik və süni intellektə bağlı yeni sahələr inkişaf edəcək.

Səhiyyə sahəsində diaqnostik süni intellekt və robot cərrahiyyə texnologiyaları irəliləsə də, xəstə ilə birbaşa ünsiyyət tələb edən tibb bacılığı və psixoterapiya kimi sahələr insanlara ehtiyac duyacaq.

Təhsil və idarəetmə sahələri isə daha gec avtomatlaşdırılacaq. Xüsusilə fəlsəfə, erkən yaş təhsili və liderlik kimi sahələrdə insan emosiyası və uyğunlaşma qabiliyyəti hələ də vacib olacaq.

Sərvanə Rəmixanova