Çin tərsanələrinin yüksək istehsal gücü və Sakit okeandakı rəqabətli mühit, ABŞ-ın dəniz qüdrətini artırmaq üçün avtonom gəmilərə yönəlməsini zəruri edə bilər. Bəs bu yeni texnologiya hansı üstünlüklər təqdim edir?

Valyuta.az xəbər verir ki, "Blue Water Autonomy" okeanlarda səyahət edə bilən tamamilə avtonom gəmilər dövrünə rəhbərlik etməyi hədəfləyir. ABŞ mərkəzli bu texnoloji startapı yaxın zamanda əldə etdiyi 14 milyon dollarlıq ilkin investisiya ilə bu sahədəki işlərini sürətləndirdi və duzlu su testlərinə başlayıb.

2024-cü ildə qurulan şirkət "Amazon Robotics", "iRobot" və ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrində çalışmış peşəkarlardan ibarət komanda tərəfindən idarə olunur. Asimmetrik müharibələr və dəniz ticarət yollarındakı təhlükəsizlik riskləri, avtonom gəmilərə olan tələbatı daha da artırır. Son illərdə quldurluq hücumlarının artması dəniz nəqliyyatını daha riskli edib.

ABŞ eyni zamanda Sakit okeanda Çinin yüksələn rəqabəti ilə üz-üzə qalıb. "Blue Water Autonomy" Çin tərsanələrinin gəmi istehsal sürətinin ABŞ sənaye infrastrukturu üçün çətinlik yaratdığını bildirir. Şirkət ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bu boşluğu aradan qaldırmaq üçün genişmiqyaslı avtonom gəmi istifadəsinə yönəlməli olduğunu irəli sürür.

"Blue Water Autonomy"nin həmtəsisçisi və baş direktoru Rilan Hamilton açıqlamasında bildirir ki, dəniz qüdrəti ABŞ-nin təhlükəsizliyi və rifahının əsas elementlərindən biridir. Dəniz iqtisadiyyatında lazım olan dəyişikliklərin ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin dəstəyi ilə həyata keçirilməsi lazımdır.

ABŞ ordusu da uzun məsafəli avtonom gəmi səyahətlərini sınaqdan keçirməyə davam edir. Məsələn, 2021-ci ildə insansız gəmi NOMAD Meksika körfəzindən Sakit okean sahillərinə qədər 8.187 km məsafə qət edib. Panama kanalındakı çətin bir hissə istisna olmaqla, səyahətin 98%-i tam avtonom rejimdə tamamlanıb.

Dənizçilikdə artan qlobal gərginliklər və qeyri-müəyyənliklər, insan səhvlərindən yaranan dəniz qəzalarının avtonom həllərlə azaldıla biləcəyi gözləntilərini gücləndirir. İnsansız gəmilər daha səmərəli əməliyyatlar təmin edə, daha aşağı əməliyyat xərcləri təqdim edə və daha geniş yük tutumuna imkan yarada bilər.

Lakin etibarlılıq, hüquqi məsuliyyət və kibertəhlükəsizlik riskləri kimi kritik məsələlərin həll edilməsi lazımdır. Avtonom gəmilərin yayılması üçün bu narahatlıqların aradan qaldırılması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Gələcək illərdə dənizçilik sənayesində tam avtonom sistemlərin hansı rol oynayacağı və bu texnologiyaların nə qədər tez qəbul ediləcəyi maraqla izləniləcək.

Paşa Məmmədli