ABŞ səhm bazarında 21 fevral 2025-ci il tarixində baş verən ucuzlaşma bir neçə əsas amillə izah oluna bilər. 

Valyuta.Az-ın bu təhlili cari tarixə - 23 fevral 2025-ci ilə əsaslanır və mövcud iqtisadi vəziyyəti, eləcə də bazar reaksiyalarını nəzərə alır.

Birincisi, iqtisadi göstəricilər investorlar arasında narahatlıq yaradıb. Fevral ayında yayımlanan məlumatlara görə, ABŞ-da istehlakçı inamı indeksi ("University of Michigan Consumer Sentiment Index") kəskin şəkildə 64.7-yə düşüb. Bu göstərici yanvar ayından 10% aşağıdır və gözləntilərdən daha ciddi eniş hesab olunur. Bu vəziyyət istehlakçıların gələcək iqtisadi vəziyyətə dair pessimist gözləntilərinin artdığını göstərir. Eyni zamanda, inflyasiya ilə bağlı proqnozlar yüksəlib — beşillik inflyasiya gözləntisi 1995-ci ildən bəri ən yüksək səviyyə olan 3.5%-ə çatıb. Xüsusilə, yeni administrasiyanın planlaşdırdığı tarif siyasətinin qiymət artımına səbəb olacağı ehtimalı investorları narahat edib.

İkincisi, tarif qərarları bazarlarda qeyri-müəyyənlik yaradıb. Donald Tramp administrasiyasının Meksika, Kanada və Çin kimi böyük ticarət tərəfdaşlarına qarşı 25% və 10% tariflər tətbiq etməyi planlaşdırması elan edildikdən sonra bazarlar dərhal reaksiya verib. Həftənin əvvəlində bu tariflərin təxirə salınması ilə bağlı xəbərlər "Dow Jones Industrial Average" indeksinin günlük itkilərini qismən azaltsa da, həftənin sonuna yaxın investorlar yeni siyasət dəyişikliklərinin həftəsonu elan ediləcəyindən ehtiyatlanıb. Nəticədə, cümə günü "Dow" 748.63 punkt (1.69%) enərək 43,428.02 səviyyəsində bağlanıb, "S&P 500" isə 1.7% ucuzlaşaraq 6,013.13-ə düşüb.

Üçüncüsü, sektorial təsirlər də bazarın enişində mühüm rol oynayıb. Xüsusilə texnologiya sektoru ciddi zərbə alıb. "Nvidia" kimi böyük şirkətlər, Çinli "DeepSeek" şirkətinin aşağı xərcli süni intellekt modelini elan etməsi fonunda itkilərlə üzləşib. Bu inkişaf ABŞ texnologiya şirkətlərinin rəqabət üstünlüyünə dair şübhələr yaradıb və nəticədə "Nasdaq Composite" indeksi 2.2% azalaraq 19,524.01-ə düşüb. Digər tərəfdən, istehlak malları sektoru ("Campbell Soup" və "PepsiCo" kimi şirkətlər) nisbi sabitlik nümayiş etdirib. Bunun əsas səbəbi investorların qeyri-müəyyənlik dövründə daha təhlükəsiz aktivlərə üstünlük verməsidir.

Dördüncüsü, iqtisadi zəifləmə siqnalları da bazarın enişinə təsir edib. ABŞ-da mövcud ev satışları yanvar ayında gözləniləndən artıq azalaraq 4.08 milyon vahidə düşüb. Xidmət sektorunun satınalma menecerləri indeksi (PMI) isə fevralda daralma zonasına daxil olub. Bundan əlavə, "Walmart" kimi iri pərakəndə satış şirkətlərinin zəif gələcək proqnozları istehlak xərclərinin azalması ehtimalını gücləndirib.

Nəticə olaraq, ABŞ səhm bazarında 21 fevral 2025-ci ildə müşahidə olunan eniş iqtisadi yavaşlama qorxusu, inflyasiya gözləntilərinin artması, tarif siyasətləri ilə bağlı qeyri-müəyyənlik və texnologiya sektorundakı rəqabət təzyiqlərinin birləşməsi nəticəsində baş verib. Investorlar həftəsonuna ehtiyatla yanaşaraq riskli aktivlərdən uzaqlaşıb, bu da bazarın kəskin enişi ilə nəticələnib. Gələcək həftələrdə tarif qərarlarının konkretləşməsi və iqtisadi məlumatların yenilənməsi bazarın istiqamətini müəyyənləşdirməkdə əsas rol oynayacaq.

Aydın