Bir vaxtlar Çin, "General Motors" üçün həm ən böyük, həm də ən gəlirli bazar idi. Şirkət Şimali Amerikada və Avropada böyük maliyyə itkiləri yaşayarkən və müflislik təhlükəsi ilə üzləşərkən, Çindəki satışlar və gəlirlər şirkəti ayaqda saxlayırdı.  

İndi isə vəziyyət tamamilə tərsinə çevrilib. "General Motors" ("GM") vətənində rekord gəlirlər əldə etsə də, Çində o qədər çox zərər görür ki, şirkətin orada fəaliyyətini nə qədər davam etdirə biləcəyi sual altındadır. Çinli avtomobil istehsalçıları isə yerli bazarı, istehlakçıların istədiyi, lakin bir vaxtlar Qərb şirkətlərinin diqqət yetirmədiyi elektrik avtomobilləri ilə doldurublar.  

Nəticədə, Çin bazarındakı xarici avtomobil istehsalçıları üçün vəziyyət fəlakətə çevrilib.  

"GM"in Çin bazarındakı satışları ilin ilk doqquz ayında 19% azalıb. Həmin dövr ərzində şirkət Çindəki birgə müəssisələrindən 347 milyon dollar zərər görüb. Bu ayın əvvəlində isə "GM", Çindəki problemlər səbəbindən xalis gəlirinin 5 milyard dollardan çox azalacağını açıqlayıb.  

Bu rəqəmin yarısı Çindəki əməliyyatların yenidən qurulması və ehtimal ki, kiçildilməsi ilə bağlı xərcləri əks etdirir. Qalan hissə isə Çindəki əməliyyatların mövcud iqtisadi reallıqlarla uyğun gəlmədiyini göstərir.  

"15-20 il əvvələ nəzər salsaq, "GM"in Çin əməliyyatları onun xilaskarı idi. İndi isə bu, sadəcə bir pul itkisinə çevrilib," deyə "GlobalData" araşdırma şirkətinin avtomobil tədqiqatları üzrə qlobal vitse-prezidenti Ceff Şuster (Jeff Schuster) bildirib. "Hər bir beynəlxalq marka Çində əziyyət çəkir."  

"GM"in Çin strategiyası və digər qərb avtomobil istehsalçıları

"GM" hələ Çindəki yenidənqurma planlarının detalları ilə bağlı açıqlama verməsə də, Şuster və digər ekspertlərin fikrincə, əksər Qərb avtomobil istehsalçıları, o cümlədən "GM", dünyanın ən böyük avtomobil bazarında nə qədər qalmağı qiymətləndirirlər.  

"GM"in baş direktoru Meri Barra (Mary Barra) oktyabr ayında investorlarına Qərb avtomobil istehsalçılarının Çində "çox çətin bir mühitlə" üzləşdiklərini desə də, "GM"in vəziyyəti dəyişdirə biləcəyinə inandığını qeyd edib. Digər ekspertlər isə bu fikri şübhə altına alırlar.  

"GM"in Çində qızıl illəri olub, lakin bu dövr sona çatıb və artıq heç vaxt geri dönüş olmayacaq," deyə avtomobil sənayesi üzrə məsləhətçi Maykl Dann (Michael Dunne) bildirib.  

Bu problemlərlə yalnız "GM" deyil, 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərin əvvəllərində Çində fəaliyyətə başlayan digər Qərb avtomobil istehsalçıları da qarşılaşırlar.  

Bir vaxtlar Qərb markalarına üstünlük verən Çin istehlakçıları indi yerli markaların daha sərfəli olduğunu düşünürlər. Bu tendensiya, əsasən, Çin hökumətinin benzinlə işləyən avtomobillərdən elektrik və hibrid avtomobillərə keçidi təşviq edən siyasəti ilə bağlıdır.  

"Əgər siz orta qiymətli avtomobil istehsalçısısınızsa, Çində çox həssas vəziyyətdəsiniz," deyə Dann bildirib. "Əksər Qərb istehsalçıları beş il ərzində, hətta daha tez bir zamanda bu bazarı tərk etməyə məcbur olacaqlar."  

Elektrik avtomobillərinə keçid

Çində ən böyük problem, benzinlə işləyən avtomobillərdən elektrik avtomobilləri və ya hibridlərə keçiddir. Bu tip avtomobillər artıq bazarın böyük hissəsini təşkil edir. Çin hökuməti siyasət və təşviqlərlə alıcıları elektrik avtomobillərinə yönəldib və istehlakçılar Çin markalarının daha sərfəli olduğunu görüblər.  

"On il əvvəl Çin prezidenti Si Cinpin (Xi Jinping) və yerli avtomobil istehsalçıları belə qərara gəldilər: 'Biz daxili yanma mühərriklərində Qərb istehsalçılarına çata bilmirik, buna görə tamamilə elektrik avtomobillərinə keçəcəyik,'" deyə Dann bildirib.  

Bu isə Qərb avtomobil istehsalçılarının ciddi yanlış hesablaması idi. Təhlilçi Bill Russo qeyd edir ki, Qərb markaları bunu vaxtında qiymətləndirmədi və Çinli rəqiblər bazarı ələ keçirdilər.  

"Çini itirmək hər hansı avtomobil şirkəti üçün fəlakət olardı," deyə Russo qeyd edib. "Lakin qısamüddətli mənfəəti uzunmüddətli strateji hədəflərdən üstün tutmaq korporasiyalar üçün yeni deyil."  

Rəhim