Bu kitab dünya bestselleridir, şəxsiyyətin inkişafı mövzusunda misilsiz bir əsərdir. O, dünyada milyonlarla insana, o cümlədən Amerikanın sabiq prezidenti Bill Klintona, məşhur Larri Kinqə və Stiven Forbsa böyük təsir etmişdir. 

Stephen R. Coveyin məşhur “Yüksək Effektli İnsanların 7 Vərdişi” (The 7 Habits of Highly Effective People) kitabı şəxsi inkişaf, liderlik və məhsuldarlıq sahəsində klassik əsərlərdən biridir. 

Valyuta.Az bildirir ki, 1989-cu ildə nəşr olunan bu kitab, iş və şəxsi həyatda uğur qazanmaq üçün fundamental prinsipləri öyrədən sadə və praktik təlimatlarla zəngindir. Coveyin yanaşması, qısamüddətli həllər yerinə, uzunmüddətli, prinsip əsaslı və dəyişməz dəyərlərə əsaslanan bir strategiyaya söykənir. Bu məqalədə, kitabın əsas mövzularını və hər bir vərdişi ətraflı izah edərək, onun uğur əldə etmək üçün necə bir yol göstərdiyini araşdıracağıq.

Kitabın Mərkəzi İdeyası: Dəyişimin İçdən Gəlməsi

Covey kitabında vurğulayır ki, real dəyişikliklər yalnız içdən gələn dəyişikliklərlə baş verir. Yəni, əsl inkişaf xarici davranışları dəyişməkdən daha çox daxili düşüncəni və dəyərləri yeniləməklə mümkündür. Covey bunun üçün “xarakter etikası” dediyi anlayışa əsaslanır – bu, dürüstlük, çalışqanlıq kimi əsas dəyərlərə əsaslanan bir yanaşmadır. Ona görə də kitab, oxuculara ilk növbədə özünü inkişaf etdirməklə effektiv olmağın yollarını öyrətməyi hədəfləyir.

1. Proaktiv Olun (Be Proactive)

Coveyin ilk vərdişi proaktivlikdir. Proaktiv olmaq, vəziyyətin çətin və ya neqativ olmasına baxmayaraq, hər zaman seçim imkanı olduğuna inanmaq deməkdir. Proaktiv insanlar xarici təsirlərə görə deyil, öz dəyərləri və qərarlarına görə hərəkət edirlər. Bu vərdiş bizə problemlərə təzyiq altında reaksiya verməkdənsə, vəziyyəti dəyişdirmək üçün nə edə biləcəyimizi araşdırmağı öyrədir.

2. Sonu Düşünərək Başlayın (Begin with the End in Mind)

Coveyin ikinci vərdişi hər hansı bir işə başlarkən onun hədəfini və nəticəsini əvvəlcədən düşünməyi tövsiyə edir. Bu, bizi həyat məqsədlərimizə uyğun olaraq addım-addım irəliləməyə yönəldir. Əsas sual belədir: “Bu iş məni uzunmüddətli hədəflərimə yaxınlaşdırırmı?” Bu yanaşma məqsədlərimizi və prioritetlərimizi aydınlaşdırmaq və həyatımızın hər sahəsində mənalı addımlar atmaq üçün vacibdir.

3. Əsasları İlk Yerdə Qoyun (Put First Things First)

Bu vərdiş, prioritetləşdirməyi və vaxt idarəsini təkmilləşdirməyi vurğulayır. Coveyə görə, insanlar çox vaxt vacib olmayan, lakin təcili işlərə fokuslanır və vacib, lakin təcili olmayan işləri kənara qoyurlar. Bu vərdişlə, əsas məsələləri prioritetləşdirərək, enerjimizi bizi irəli aparacaq işlərə yönəltməyi öyrənirik.

4. Qazan-Qazan Düşüncəsinə Sahib Olun (Think Win-Win)

Qazan-qazan düşüncəsi, hər iki tərəfin də fayda əldə etdiyi bir nəticə yaratmaq deməkdir. Covey deyir ki, yüksək effektiv insanlar münasibətlərində hər zaman hər iki tərəfin ehtiyaclarını və məqsədlərini nəzərə alır. Bu yanaşma, həm əməkdaşlıqda, həm də fərdi münasibətlərdə inam yaratmağa və uzunmüddətli əlaqələr qurmağa kömək edir.

5. Əvvəl Anlamağa Çalışın, Sonra Anlaşılmağa (Seek First to Understand, Then to Be Understood)

Coveyin vurğuladığı bu vərdiş, empatiya ilə dinləmə bacarığını inkişaf etdirməyə yönəldir. Çox vaxt insanlar anlaşıldıqlarını hiss etmək istəyir, amma başqalarının mövqeyini anlamadan öz mövqeyimizi ifadə etməyə çalışmaq əlaqələri zəiflədir. Əvvəlcə qarşı tərəfi anlamağa çalışmaqla, daha möhkəm və sağlam ünsiyyət qurmaq mümkündür.

6. Sinerji Yaradın (Synergize)

Sinerji fərqli insanların güclü tərəflərindən yararlanaraq birlikdə daha böyük nailiyyətlər əldə etməyi ifadə edir. Coveyə görə, yüksək effektiv insanlar müxtəliflikləri, fərqli baxışları qəbul edir və onların birləşməsi ilə daha yaxşı nəticələr əldə edə bilirlər. Bu, komanda işinin gücündən faydalanmaq və yaradıcı həllər tapmaq üçün vacibdir.

7. Mişarı İtiləyin (Sharpen the Saw)

Bu sonuncu vərdiş davamlı özünü inkişaf və balansın əhəmiyyətinə diqqət çəkir. Covey burada dörd əsas sahəni (fiziki, zehni, emosional və ruhi) balanslaşdırmağı tövsiyə edir. İnsan özünü daim inkişaf etdirməli və qayğı göstərməlidir ki, uzunmüddətli uğur üçün gərəkli enerjini qoruya bilsin.

Nəticə

“Yüksək Effektli İnsanların 7 Vərdişi” kitabı hər kəsin həyatına uyğunlaşdırıla biləcək praktiki və dərin məsləhətlərlə zəngindir. Coveyin göstərdiyi bu yeddi vərdiş uğurlu olmaq istəyən hər kəs üçün şəxsi və peşəkar inkişaf yolunda bələdçi rolunu oynayır. Özünü inkişaf etdirmək və həyatını balanslı şəkildə qurmaq istəyən hər kəs üçün bu kitab əvəzsiz bir mənbədir.

QEYD: Kitab Azərbaycan dilinə də tərcümə olunub, kitab mağazalarında satışda var. 

Kitabdan Maraqlı Sitatlar

Daha çox dəyəri olan şeylər heç vaxt daha az dəyəri olanın mərhəmətinə sığınmamalıdır.

“Özünə hörmət hissini bizdən heç kim ala bilməz, əgər özümüz onu verməsək”.

Sevmək nə isə etməkdir, nəyisə qurban verməkdir, özünü fəda etməkdir – özünü körpəsinə fəda edən ana kimi. Bilmək istəyirsinizsə sevgi nədir, özünü başqaları üçün fəda edən insanlara baxın – hətta onların xətrinə dəyənlər üçün özlərini fəda edirlər- hətta bunun qarşılığını görməsələr belə.

“İlahi, mənəcəsarət ver, dəyişə bildiyimi və dəyişməli olanı dəyişim,mənə itaətkarlıq ver, dəyişməli olmayan şeyləri necə var eləqəbul edim, mənə ağıl ver, bunlar arasındakı fərqi bilim”.
Sonu təsəvvür edərək başlamaq, həyatınızın mənasını tam dərk edərək başlamaqdır.

Frankl deyir: «Son nəticədə insan başqalarından soruşmamalıdır ki, onun həyatının mənası nədir, o dərk etməlidir ki,bu sualı özünə verməlidir».

Dünyada gözəl və mükəmməl nə varsa, düzgün həyat tərzindən irəli gəlir.

Qəlbinizi yaxşı-yaxşı axtarın, həyat çayları ordan başlayır.

«Hərəkətlərinizi prioritetlər əsasında təşkil edin və həyata keçirin.»

«Heç kim sizi incidə bilməz, sizin buna razılığınız olmasa»

Xoşbəxtlik hissi bizim şüurumuzda fəvvarə vurmalıdır, insan təbiətindən bixəbər olub xoşbəxtliyi özündə deyil, orda-burda axtaranlar isə həyatını faydasız cəhdlərə həsr edib, üstəlik azaltmaq istədiyi məhrumiyyətləri daha da artırır.

Əgər inam yoxdursa, ya da azdırsa, onda bəlağətli sözlərimdən vəxeyirxah niyyətlərimdən asılı olmayaraq, davamlı uğur üçünəsas yoxdur. Yalnız əsaslı xeyirxahlıq tətbiq etdiyinizüsullara həyati qüvvə verər.

Özünüdərk hissimiz deyir ki, biz həyatımız üçün məqsəd və prinsiplər müəyyən etməliyik, yoxsa bu boşluğu başqa şeylər dolduracaq, biz isə özünüdərk hissimizi itirər, yalnız sağ qalmağa və çoxalmağa çalışan sürünənlərə bənzəyərik.
 
Siz insanın işlək əllərini pulla ala bilərsiniz, amma onun ürəyini ala bilməzsiniz. Onun həvəsi, şövqü, sədaqəti haradadırsa, ürəyi də oradadır. Siz onun gözlərini ala bilərsiniz, amma beynini ala bilməzsiniz, halbuki onun yaradıcıllığı, məharəti və ixtiraçılığı məhz beynindədir...

Prinsiplər ərazidir, dəyərlər isə xəritə. Düzgün prinsipə dəyər verməklə biz həqiqətə yaxınlaşırıq — şeyləri olduğu kimi dərk edirik.

Əsl uğur özünə qarşı münasibətdə qazanılır. Sərvətə sahib olmaq uğur deyil, əsl uğur özünə sahib olmaq və özünə qalib gəlməkdir.

Hər kəsin həyatda öz spesifik istedadı, vəzifəsi, yaxud missiyası var. Deməli, hər bir insan əvəzedilməzdir, onun həyatı təkrarolunmazdır. Ona görə də hər bir insanın vəzifəsi onunbu vəzifəni yerinə yetirmək imkanı qədər unikaldır.

Qarşılıqlı asılılıq müstəqillikdən daha yüksək dəyərdir.

Biz həyat missiyamızı kəşf etmirik, onu yoxlayıb aşkar edirik.

Əgər biz şəraitin qurbanı olduğumuza inanmağa başlayır və determinizm anlayışını qəbul edib bu çarəsizliyə təslim oluruqsa, ümid və inadkarlığımızı itirir, taleyimizlə barışır və inkişafdan qalırıq.

Həyatını şüurlu surətdə inkişaf etdirən insanın səy və qabiliyyətindən daha ruhlandırıcıbir fakt tanımıram (Henri Devid Toro).

Vaxtın idarə olunması termini əslində düzgün deyil, çünki,... Məqsəd o deyil ki, vaxtı idarə edəsən, məqsəd odur ki, özünü idarə edəsən.

Effektiv insanlar problemləri düşünmür, imkanları düşünür.

Əgər nəyisə dəyişmək istəyiriksə, əvvəlcə özümüzü dəyişməliyik. Özümüzü effektli dəyişmək üçünsə biz öz qavrayışımızı dəyişməliyik.

Aydın