Fiziklər yapışqan topların mövcudluğuna dair bir işarə görə bilib. Bu elementar hissəciklərin mövcudluğu indiyə qədər yalnız nəzəri fərziyyə olub.

Valyuta.az bu barədə NV-yə istinadla xəbər verir.

Elm adamları uzun müddətdir ki, qlübolları (Qluonium (qluonium, glueball) yalnız “qluon torbasında” bir yerdə saxlanılan eyni rəngli qluonlardan əmələ gələn hipotetik kompozit hissəcikdir. Hələ eksperimental olaraq kəşf edilməyib. Qluonium hissəciklərinin 1-dən 2 GeV-ə qədər kütləsi olacağı gözlənilir. – Red.) axtarırlar. Bu hissəciklər tamamilə qlüonlardan ibarətdir, onların əsas işi kvarkları (proton və neytronları təşkil edən tikinti blokları) saxlamaqdır. Fərdi qluonların tərkibində heç bir maddə yoxdur, onlar sadəcə güc daşıyırlar. Ancaq hissəciklər fizikasının Standart Modeli nəzəriyyəsinə görə, mövcud olmalı olan qlübolların öz kütləsi var. Və onların varlığının sübutları getdikcə artır.

Bir gün əvvəl fiziklər Çində BEPC II elektron-pozitron kollayderində bir sıra təcrübələr aparıblar. Bu kollayder mezonları (güclü nüvə qüvvəsi tərəfindən bir yerdə saxlanılan kvark və antikvarkdan ibarət hissəciklər) yıxmaq üçün istifadə edilib. Tədqiqatçılar bu hissəciklərin pozulması seanslarından onilliklər boyu atomaltı dağıntıları süzərək, orta kütləsi 2,395 meqaelektronvolt işıq sürətinin kvadratından çox olan hissəciklərin sübutunu görə bilib. Science Alert yazır ki, bu, alimlərin qlübolların olduğunu güman etdikləri kütlədir. Aşkar edilmiş hissəciklərə X (2370) adı verilib.

Bənzər bir kəşf 2015-ci ildə edilib, sonra tədqiqatçılar səhvən bir qlübolu kəşf etdiklərini zənn edib. Bu cür tədqiqatlar davam edən riyazi texnika və hesablama imkanlarında davamlı irəliləyişlər sayəsində mümkün olur. Onların eyni qlüboll olub-olmadığına əmin olmaq üçün alimlərin daha çox ölçmə və müşahidələrə ehtiyacı olacaq.

Nicat