Daxili yanma mühərriki Donald Tramp üçün xüsusi bir yer tutur. O, keçən həftəki inauqurasiya nitqində ABŞ-də avtomobil istehsalını “bir neçə il əvvəl heç kimin xəyal edə bilmədiyi bir səviyyəyə” qaldıracağına dair "müqəddəs öhdəlik" götürdüyünü bildirib.  

Trampın vurğuladığı iki əsas sənaye sahəsi avtomobil istehsalı və neft sənayesi olub – süni intellekt, kompüter çipləri və ya hətta kriptovalyutalar deyil. O, ABŞ-ni yenidən “istehsalçı millət” etməyi vəd edərkən məhz bu sahələrə diqqət çəkib.  

Avtomobil istehsalçıları üçün Trampın bəzi əsas siyasətləri bunlardır: ABŞ-də elektrikli avtomobil istehsalına subsidiyaların ləğvi, emissiya tələblərinin yumşaldılması və bütün idxal məhsullarına tariflərin tətbiqi.  

Onun hələ planlarının əksəriyyəti ilə bağlı ətraflı məlumat verməməsinə baxmayaraq, əgər bu siyasətlər həyata keçirilərsə, qlobal avtomobil sənayesinin istiqamətini ciddi şəkildə dəyişdirə bilər.  

Avropa təsirlərə hazırlaşır  

Tariflər Avropa avtomobil istehsalçıları üçün pis xəbərdir. “Əgər məhsulunuzu Amerikada istehsal etmirsinizsə, bu sizin seçimdir, lakin çox sadə bir qayda var – siz tarif ödəməli olacaqsınız”, – Tramp keçən həftə İsveçrənin Davos şəhərində keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda video bağlantı vasitəsilə bildirib.  

"Volkswagen" (Almaniya), "Volvo" (İsveç) və ABŞ-Avropa birgə müəssisəsi olan "Stellantis" tarif risklərinə qarşı ən həssas şirkətlər hesab olunur. Kredit reytinq agentliyi "Moody’s"in analitiklərinin fikrincə, bu şirkətlərin ABŞ bazarından asılılığı və ABŞ-yə idxal payı yüksəkdir.  

Bu üç şirkət əsasən Avropadan ABŞ-yə avtomobil ixracına güvənir. "Volkswagen" və "Stellantis" isə Meksikada geniş ticarət razılaşmaları çərçivəsində istehsal gücündən istifadə edirlər. Tramp isə ilk iş günündə Meksika və Kanadaya 25%-lik tarif tətbiq etmək niyyətini bir daha təkrarlayıb.  

"Moody’s" bildirir ki, Avropa avtomobil istehsalçılarının ABŞ-dəki satışlarının təxminən yarısı idxal hesabına baş tutur. Trampın yenidən hakimiyyətə qayıdışından sonra "Volkswagen" bəyan edib ki, tariflər ABŞ istehlakçılarına və beynəlxalq avtomobil sənayesinə "zərərli iqtisadi təsir" göstərəcək.  

Böyük Britaniyanın avtomobil sənayesi də tariflərdən təsirlənə bilər, lakin bəzi şirkətlər ABŞ-nin tariflərini yalnız Avropa İttifaqına tətbiq edəcəyi təqdirdə "Brexit"in fayda verə biləcəyinə ümid edir. Böyük Britaniya Avtomobil İstehsalçıları və Ticarətçiləri Cəmiyyətinin məlumatına görə, Britaniyanın avtomobil ixracının təxminən 10%-i ABŞ-yə gedir, lakin əsas ixrac bazarı yenə də Avropa İttifaqıdır.  

Böyük Britaniya üçün cüzi bir müsbət cəhət ondan ibarətdir ki, ixrac edilən avtomobillərin əhəmiyyətli hissəsi lüks kateqoriyasına aiddir. "Jaguar Land Rover" (JLR), "Rolls-Royce" (BMW-nin sahibi olduğu) və "Bentley" (Volkswagen-in nəzarətində) kimi markaların avtomobillərinin qiyməti 100 min funt sterlinqdən başlayır və bir neçə dəfə çox arta bilər. Bu şirkətlər tariflərin əlavə xərcini daha imkanlı müştərilərinə ötürə bilər və bu, satışlara ciddi təsir etməz.  

ABŞ üçün ikiüzlü təsir  

Trampın elektrikli avtomobil siyasəti “avtomobil sənayesini xilas etmək” məqsədi daşıyır, lakin uzunmüddətli təsiri o qədər də aydın deyil.  

ABŞ-nin ənənəvi avtomobil istehsalçıları “Böyük Üçlük” adlanan şirkətlərdir: "General Motors", "Ford" və hazırda "Stellantis"in nəzarətində olan Amerika brendləri. Tramp benzinlə işləyən avtomobil zavodlarını qorumağa çalışır. Bu zavodlar minlərlə iş yeri təmin edir və siyasi baxımdan əhəmiyyətli rol oynayır. Elə bu səbəbdən "Stellantis" Trampın milyarder idarəçisi Con Elkann (John Elkann) ilə görüşündən cəmi bir neçə gün sonra ABŞ-də 5 milyard dollarlıq yeni sərmayə planını bərpa edib.  

Detroytun avtomobil istehsalçıları yüksək mənfəət gətirən və daha çox çirkləndirici benzin mühərrikli SUV və pikap avtomobilləri üçün tələblərin yumşaldılmasından faydalana bilər. Bu isə ABŞ-də elektrik avtomobil satışlarının artım tempini yavaşlada bilər.  

“İstehlakçılardan daha az həvəs görəcəyik”, – deyə avtomobil bazarı üzrə araşdırma şirkəti "Jato"nun analitiki Felipe Muños (Felipe Munoz) bildirib. Onun sözlərinə görə, alıcılar elektrik avtomobillərinin yüksək ilkin qiymətinə görə hələ də tərəddüd edirlər.  

Bununla belə, ABŞ-ın avtomobil nəhəngləri artıq elektrik texnologiyalarına böyük sərmayələr qoyublar. "Evercore ISI" investisiya bankının hesablamalarına görə, Trampın subsidiyaları ləğv etməsi "General Motors" üçün 3 milyard dollar, "Ford" üçün isə 1 milyard dollar zərərə səbəb ola bilər.  

İnvestisiya bankı "ING"nin iqtisadçısı Riko Luman (Rico Luman) bildirib ki, subsidiyaların kəsilməsi elektrik avtomobillərə keçid etməkdə çətinlik çəkən Amerika istehsalçılarını çətin vəziyyətə sala bilər: “Biz artıq miqyaslandırma proqramlarının təxirə salındığını görürük”.  

"Tesla" tək qalır  

Bütün məhsul çeşidi elektrikli avtomobillərdən ibarət olmasına baxmayaraq, "Tesla"nın səhmləri prezident seçkilərindən sonra təxminən üçdə iki nisbətində artıb. Analitiklər avtonom nəqliyyat texnologiyasının tənzimlənməsinin yumşaldılacağını və bunun "Tesla" üçün yeni gəlir mənbələri aça biləcəyini proqnozlaşdırırlar.  

"Tesla"nın ABŞ, Berlin və Şanxayda zavodları var. Bu strategiya ağıllı görünür, çünki ABŞ, Avropa və Çin öz sənayelərini qorumağa çalışır. Tariflər digər elektrik avtomobil istehsalçılarının ABŞ bazarına girişini çətinləşdirə bilər.  

Çin təsirlənmir  

Tramp Çini ABŞ üçün ən böyük iqtisadi təhlükə hesab edir, lakin onun bütün mallara 25%-lik tarif tətbiq etməyi vəd etməsi "BYD" və dövlətə məxsus "SAIC" kimi Çin avtomobil istehsalçılarını ciddi təsirləndirməyəcək. Onun sələfi Co Bayden (Joe Biden) artıq Çin elektrik avtomobillərinə 100%-lik tarif tətbiq etmişdi.  

Rəhim