2023-cü ildə üç Çin avtomobil istehsalçısı Rusiyanın ən böyük 10 xarici şirkəti sırasına daxil edilib. 

Forbes-in məlumatına görə, siyahının lideri Chery avtomobil konserni olub, onun il ərzində gəliri 4 dəfə artaraq 590 milyard rublu ötüb. Çin şirkəti Rusiya bazarında Chery, Exeed, Omoda, Jaecoo və Jetour brendləri altında 220 mindən çox avtomobil satıb.

Siyahıya Chery-dən başqa minik avtomobilləri istehsal edən daha iki Çin şirkəti daxil edilib: Great Wall Motor (5-ci yerdə) və Geely Automobile (10-cu yerdə). İlin sonunda Great Wall Motor-un Rusiya bölməsi Haweil Motor Rus-un gəliri 4 dəfə artaraq 323 milyard rubla çatıb. Geely Automobile-in Rusiyadakı törəmə şirkəti olan Geely Motors-un gəliri 3,2 dəfə artaraq, demək olar ki, 200 milyard rubla çatıb.

Gəlirlərinə görə ilk 50 ən böyük xarici şirkətə Çindən olan 11 müəssisə daxil olub ki, bu da Çinə yeddi şirkətlə təmsil olunan əvvəlki lider ABŞ-ı ötməyə imkan verib. 2023-cü ildə Forbes reytinqinin iştirakçılarının ümumi gəliri 31% artaraq 6,7 trilyon rublu ötüb ki, bu da əsasən Çin avtomobil istehsalçılarının Rusiya bazarında satışı hesabına mümkün olub.

Əvvəllər Rusiyadakı ən böyük xarici şirkətlər, Forbes-ə görə, Auchan pərakəndə satış şəbəkəsi (2015-2019), Renault avtomobil konserni (2020), tütün şirkəti Philip Morris International (2021) və Alman avtomobil istehsalçısı Volkswagen kimi firmalar olub (2022). Bununla belə, Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı müdaxiləsi başladıqdan sonra bir çox beynəlxalq şirkətlər, o cümlədən Forbes reytinqinin iştirakçıları aktivlərini satmaqla və ya yerli idarəetməyə verməklə Rusiyadakı əməliyyatlarını azaltmaq və ya bazarı tamamilə tərk etmək niyyətlərini açıqlayıblar.

Hazırda Çin Rusiyanın ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. İyun ayında ABŞ Xəzinədarlığı Moskva ilə maliyyə əməliyyatları üçün ikinci dərəcəli sanksiyalar tətbiq etməklə hədələyib ki, bu da Çin bankları tərəfindən əməliyyatların daha ciddi şəkildə yoxlanmasına səbəb olub. Buna cavab olaraq Rusiya Çindən malların ödənilməsi üçün qızıldan istifadə etməyə başlayıb: Reuters-in məlumatına görə, metal əvvəlcə Honq-Konqa çatdırılır, orada satılır, sonra isə nağd pul yerli bank hesablarına yerləşdirilir.

Bu arada Çinin iri dövlət bankları Rusiya ilə əməliyyatları kütləvi şəkildə bağlayır və bu, ödənişlərin gecikməsinə səbəb olur. Mərkəzi Bankın məlumatına görə, bu gecikmələrin miqyası on milyardlarla dollar təşkil edə bilər. Məsələn, keçən il ödənişlərlə bağlı problemlərin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığı bir vaxtda şirkətlər yanvar-iyun aylarında “xarici aktivlər”də 21,4 milyard dollar toplayıblar. Bu il eyni dövrdə xaricdə qalan məbləğlər 108% artaraq 44,6 milyard dollara çatıb. Mərkəzi Bank ilk altı ayda iqtisadiyyatın ümumi ixrac gəlirini 239 milyard dollar səviyyəsində qiymətləndirib.

Avqustun ortalarında Rusiya Avtomobil Dilerləri Assosiasiyası (ROAD) sentyabrda Rusiyada Çin avtomobillərinin qiymətlərinin 10% artacağı barədə xəbərdarlıq etmişdi. Bu, Rusiya Federasiyasından Çinə vəsait köçürərkən sanksiyalar səbəbindən yaranan problemlərlə bağlıdır. Təşkilat qeyd edib ki, indi ödənişlər Çinə bir yarım-iki aya gedir, bəziləri isə geri qaytarılır ki, bu da çatdırılma xərclərini kəskin artırır. “Biz dörd böyük Çin bankı və bir Rusiya bankı ilə işləmişik. Hər yerdə ödənişlər ləngiyir. Avtomobil satıcıları avtomobillərin sifarişi və ehtiyat hissələrinin tədarükü üçün ödəniş edə bilməzlər”, - ROAD prezidenti Aleksey Podşekoldin izah edib. 

2023-cü ildə Rusiyada satılan bütün yeni avtomobillərin təxminən 50%-i Çin istehsalı olan avtomobillər olub. AvtoVAZ məhsulları bazarın təxminən üçdə bir hissəsi ilə populyarlıqda ikinci yeri tutub, qalan pay isə Rusiya bazarını tərk edən digər rus markaları və istehsalçıların modelləri tərəfindən paylaşılıb. Üstəlik, dekabrda satılan bütün avtomobillər arasında Çin avtomobillərinin payı 60%-i (119,45 min avtomobil) ötüb və ən populyar on markadan səkkizi Çinin olub. Eyni zamanda, Avtostatın məlumatlarına görə, AvtoVAZ-ın payı, əksinə, 28,5%-ə qədər azalıb. Ümumilikdə, 2023-cü ildə Çin Rusiyaya 800 minə yaxın avtomobil tədarük edib ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 5 dəfə çoxdur.

Nicat