Klaviaturadakı hərflər niyə əlifba sırası ilə düzülmür?

Kompüter və telefonlarımızın klaviaturasından istifadə edərkən, yəqin ki, hərəmiz ən azı bir dəfə burda olan hərflərin niyə əlifba sırası ilə düzülməməsini düşünmüşük.

Bəziləri hərflərin qarışıq paylanmasına əhəmiyyət verməsə də, bəzi istifadəçilər klaviatura paylanmasının niyə belə olması ilə maraqlanıb.

Valyuta.az mövzunu araşdırıb və klaviaturadakı hərflərin düzülüşü haqqında məlumatı təqdim edir.

Klaviaturadakı hərflərin niyə belə düzüldüyünü anlamaq üçün ilk öncə yazı makinasının geniş istifadə olunduğu 150 il əvvələ qayıtmaq lazımdır.

Hadisələrin ilk başladığı illərdə makinada yazmaq çox sürətli və asan olsa da, bu sürətə görə istifadəçilər iki düyməni eyni anda basaraq yazı makinasının qollarını sıxışdırmaq kimi səhvə yol verə bilirdilər. 

Digər tərəfdən, yazı makinasının qollarında tıxanmanın klaviaturadakı iki düymənin bir-birinə yaxın olmasından qaynaqlandığı da iddia edilib. 

Bütün bu səbəblər bir araya gəldikdə, klaviaturadakı hərflərin yenidən düzülməsinə qərar verildi və yeni hərf düzümü tapmaq üçün axtarış aparıldı.

Bu qərardan sonra Christopher Latham Sholes hərəkətə keçdi və 5 il ərzində bir çox araşdırma apararaq Q klaviaturasını dizayn etdi. Christopher Latham Sholes tərəfindən hazırlanmış bu yeni klaviatura növü istifadəçilərə shift düyməsini istifadə edərək həm böyük, həm də kiçik hərfləri yazmağa imkan verdi. 

İnkişaf etdirilmiş Q klaviaturası ilə iki əllə yazmağı təmin etmək, tək əllə yazma ilə müqayisədə səhv nisbətinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb oldu.

Bundan əlavə, 20-ci əsrdə kompüterlər icad edildi və kompüterlərdə QWERTY klaviaturaları istifadə olunmağa başladı. 

Q klaviaturasındakı bu təsadüfi paylama isə ingilis dilində ən çox istifadə edilən hərflərə əsaslanırdı.

Yazı makinasının klaviatura düzümündə yaşanan problemlərə görə qərar verildikdən sonra klaviatura dizayn edən tək şəxs Christopher deyildi. 

1936-cı ildə August Dvorak və Dr. Q klaviaturasının heç bir dil üçün uyğun olmadığını və tez-tez istifadə olunan hərflərin əlçatmaz yerlərdə olduğunu iddia etdilər. William Dealey Dvorak adlı şəxs isə başqa bir klaviatura hazırladı.

QWERTY klaviaturasından əhəmiyyətli fərqləri olan bu klaviaturada düzülmə ilə barmaqların qət etdiyi məsafə minimuma endirilməyə çalışılır, ən çox istifadə olunan hərflərin hamısı əsas cərgədə yerləşdirilirdi.  

Lakin ikilinin bu iddialı işləri və ideyaları gözlənilən cavabı almayıb.

Həmin illərdə insanlar Q klaviaturasını faydalı hesab edərək ondan istifadə etməyə başladılar və dizayn bu günə qədər gəlib çatdı. 

Digər tərəfdən, August Dvorak və Dr. William Dealey tərəfindən hazırlanmış klaviatura dizaynı gözlənilən cavabı almadı və unuduldu.

İstər keçmişdə, istərsə də indi bəzi insanlar tərəfindən hərflər arasındakı məsafənin istifadəçilərin sürətini aşağı saldığına inanılsa da, Q klaviaturaları əslində istifadəçilərin sürətini artırmaq üçün böyük bir yenilik oldu..

Qısacası, hərflərin bir-birindən uzaq yerləşdirilməsinin sürət və praktiklik baxımından daha çox imkanlar verdiyi anlaşılıb.

QWERTY tərtibatının digər məlum xüsusiyyəti alternativlərin olmasıdır. Ən çox istifadə edilən alternativlər aşağıdakılardır: Fransız dili üçün AZERTY, italyan dili üçün QZERTY, alman dili üçün QWERTZ.

Bundan başqa, 1955-ci ilin oktyabrında F klaviaturaları istifadə olunmağa başladı, lakin onlar QWERTY klaviaturası qədər populyar deyildi.

Davud